خودتحریکی (Stimming) رفتاری است که به افراد کمک می‌کند تا بر وظایف متمرکز شوند یا با استرس و اضطراب مقابله کنند. این رفتار شامل طیف گسترده‌ای از حرکات تکراری تا بیان مکرر کلمات یا عبارات خاص می‌شود. برای افرادی که مبتلا به اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) هستند، خودتحریکی (Stimming) می‌تواند راهی موثر برای تمرکز توجه و کنترل انفجارهای احساسی باشد.
خودتحریکی (Stimming) می‌تواند به افرادی که اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) دارند کمک کند تا تمرکز خود را حفظ کرده و بر وظایف روزانه خود مسلط شوند. همچنین، با کاهش استرس و افزایش حالت‌های مثبت روحی به مقابله با اضطراب کمک می‌کند. به عنوان مثال، یک دانش‌آموز مبتلا به اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) ممکن است با تکان دادن پا یا بازی با یک شیء کوچک در دست، بتواند بهتر بر روی درس تمرکز کند.
چرا خودتحریکی (Stimming) به اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) کمک می‌کند؟
تمرکز و توجه
خودتحریکی (Stimming) می‌تواند به افراد مبتلا به اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) کمک کند تا تمرکز خود را بهبود بخشند. با انجام حرکات یا رفتارهای تکراری، مغز می‌تواند به یک حالت پیرامونی از خودآگاهی دست یابد که کمک می‌کند تا تمرکز بر روی وظایف پیچیده‌تر آسان‌تر شود. به عنوان نمونه، یک کودک مبتلا به اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) ممکن است با فشردن یک اسباب‌بازی محکم در دست، بهتر بتواند بر روی تکالیف مدرسه تمرکز کند.
تصور کنید که ذهن مانند یک رادیو است که همیشه در حال پخش صداهای مختلف است. خودتحریکی (Stimming) مانند تنظیم کردن این رادیو بر روی یک فرکانس خاص عمل می‌کند و به فرد اجازه می‌دهد تا بر روی یک کانال (وظیفه) خاص تمرکز کند.
کاهش حالت روحی و استرس
خودتحریکی (Stimming) نه تنها می‌تواند به تمرکز کمک کند، بلکه می‌تواند به کاهش استرس و بهبود حالت روحی کمک کند. رفتارهای تکراری می‌توانند به کاهش اضطراب و ارائه یک تجربه حسی لذت‌بخش کمک کنند. برای مثال، یک نوجوان مبتلا به اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) ممکن است با تکان دادن ریتمیک پای خود، احساس آرامش بیشتری کند و از تنش‌های روزانه خود بکاهد.
این رفتارها می‌توانند مانند یک سوپاپ اطمینان عمل کنند که به فرد اجازه می‌دهد انرژی اضافی و استرس را به شکلی غیرمخرب آزاد کند. به عنوان مثال، فردی که در یک جلسه طولانی و استرس‌زا شرکت می‌کند، ممکن است با بازی کردن با یک خودکار یا تکان دادن پا، استرس خود را کاهش دهد و تمرکز بهتری داشته باشد.
خودتحریکی (Stimming) در اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) در مقابل خودتحریکی (Stimming) در اوتیسم
تصورات اشتباه رایج
یکی از تصورات اشتباه رایج این است که خودتحریکی (Stimming) تنها در افراد مبتلا به اوتیسم وجود دارد. در حالی که خودتحریکی (Stimming) در افراد مبتلا به اوتیسم شایع‌تر است، این رفتار در افرادی که مبتلا به اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) هستند نیز مشاهده می‌شود. درک تفاوت‌ها و شباهت‌های این دو وضعیت می‌تواند به درک بهتری از چرایی و کاربرد خودتحریکی (Stimming) کمک کند.
تفاوت‌های عصبی‌شناختی
اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) و اوتیسم هر دو اختلالات عصبی-رشدی هستند، اما بخش‌های مختلفی از مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهند. این تفاوت‌ها باعث می‌شود که علائم و رفتارها در هر اختلال متفاوت باشد. برای مثال، خودتحریکی (Stimming) در افراد مبتلا به اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) ممکن است بیشتر به دلیل نیاز به تمرکز و مدیریت انرژی اضافی باشد، در حالی که در افراد مبتلا به اوتیسم ممکن است برای کاهش اضطراب و واکنش به بار حسی باشد.
کارکرد خودتحریکی (Stimming) در اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD)
در اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD)، خودتحریکی (Stimming) عمدتاً برای کمک به تمرکز و کنترل انفجارهای احساسی استفاده می‌شود. افرادی که مبتلا به این اختلال هستند ممکن است با انجام حرکات تکراری مانند فشردن انگشتان یا تکان دادن پاها، بتوانند در وظایف خود بهتر تمرکز کنند و از حالت‌های اضطرابی خارج شوند.
به عنوان مثال، یک دانشجوی مبتلا به اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) ممکن است هنگام مطالعه برای امتحان، با چرخاندن مداد در دست خود بتواند تمرکز بهتری داشته باشد. این حرکت تکراری به او کمک می‌کند تا انرژی اضافی خود را تخلیه کند و ذهنش را بر روی مطالب درسی متمرکز نگه دارد.
کارکرد خودتحریکی (Stimming) در اوتیسم
برای افراد مبتلا به اوتیسم، خودتحریکی (Stimming) بیشتر به عنوان راهی برای مقابله با افزایش بار حسی و کاهش اضطراب عمل می‌کند. این رفتارها می‌توانند به آنها کمک کنند تا با محیط پیرامونی خود سازگار شوند و احساس راحتی بیشتری بکنند. برای مثال، فردی مبتلا به اوتیسم ممکن است با تکان دادن دست‌ها یا سر به آرامش دست یابد.
تصور کنید که مغز فرد مبتلا به اوتیسم مانند یک کامپیوتر است که دائماً در حال پردازش اطلاعات حسی است. خودتحریکی (Stimming) مانند یک برنامه در پس‌زمینه عمل می‌کند که به کامپیوتر اجازه می‌دهد تا اطلاعات اضافی را فیلتر کند و بر روی وظایف مهم‌تر تمرکز کند.
انواع خودتحریکی (Stimming)
خودتحریکی (Stimming) بصری
خودتحریکی (Stimming) بصری شامل نگاه کردن به اشیاء خاص یا مشاهده حرکات تکراری است. برای مثال، یک فرد ممکن است ساعت‌ها نرم‌افزارهای پردازنده بصری مانند تصاویر متحرک یا الگوهای تکراری را مشاهده کند. این نوع خودتحریکی (Stimming) می‌تواند به آرامش ذهن و کاهش اضطراب کمک کند.
خودتحریکی (Stimming) شنوایی
خودتحریکی (Stimming) شنوایی شامل تولید صداهای خاص یا تکرار کلمات و عبارات است. برخی افراد ممکن است به طور مداوم کلمات خاصی را تکرار کنند یا صداهایی مانند کلیک کردن قلم یا هوم کردن آرام بسازند. این نوع خودتحریکی (Stimming) می‌تواند به تنظیم حس شنوایی و ایجاد یک محیط صوتی قابل پیش‌بینی کمک کند.
خودتحریکی (Stimming) حرکتی
خودتحریکی (Stimming) حرکتی شامل انجام حرکات تکراری با دست‌ها، پاها یا دیگر بخش‌های بدن است. افراد ممکن است پاهای خود را تکان دهند، در جایی دور بزنند یا حرکات تکراری با دست‌ها انجام دهند. این نوع خودتحریکی (Stimming) می‌تواند به تخلیه انرژی اضافی و بهبود تمرکز کمک کند.
خودتحریکی (Stimming) طعمی/بویایی
خودتحریکی (Stimming) طعمی/بویایی شامل مزه کردن یا بوییدن مکرر چیزهای خاص است. این می‌تواند شامل مزه کردن آدامس یا بوییدن عطرهای خاص به صورت مکرر باشد. این نوع خودتحریکی (Stimming) می‌تواند به تنظیم حس چشایی و بویایی و ایجاد احساس آرامش کمک کند.
خودتحریکی (Stimming) لمسی
خودتحریکی (Stimming) لمسی شامل لمس کردن مکرر بافت‌های مختلف، مالیدن دست‌ها به یکدیگر یا بغل کردن خود است. این نوع خودتحریکی (Stimming) می‌تواند احساس راحتی و آرامش به فرد بدهد و به تنظیم حس لامسه کمک کند.
خودتحریکی (Stimming) دهانی
خودتحریکی (Stimming) دهانی شامل جویدن اشیاء، لیسیدن لب‌ها یا جویدن ناخن‌ها است. برخی افراد ممکن است با مکیدن یا گاز گرفتن اشیاء مختلف به آرامش دست یابند. این نوع خودتحریکی (Stimming) می‌تواند به تنظیم حس دهانی و کاهش استرس کمک کند. به عنوان مثال، یک کودک مبتلا به اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) ممکن است با جویدن یک جویدنی لاستیکی مخصوص، تمرکز بهتری در کلاس درس داشته باشد.
خودتحریکی (Stimming) ذهنی
خودتحریکی (Stimming) ذهنی شامل تکرار کلمات یا عبارات خاص به صورت ذهنی است. برای مثال، فردی ممکن است به طور مداوم در ذهن خود از عدد ۱۰ به پایین شمارش کند یا حروف الفبا را تکرار کند. این نوع خودتحریکی (Stimming) می‌تواند به آرام کردن ذهن و ایجاد یک ساختار منظم در افکار کمک کند.
نمونه‌هایی از رفتارهای خودتحریکی (Stimming) در اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD)
ضربه زدن با انگشتان
ضربه زدن مداوم با انگشتان یکی از نمونه‌های معمول خودتحریکی (Stimming) است که به افراد مبتلا به اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) کمک می‌کند تا تمرکز خود را حفظ کنند. این حرکت‌های کوچک می‌توانند ناآگاهانه به فرد کمک کنند تا تنش‌های ذهنی خود را کم کرده و بهتر به وظایف خود بپردازند. به عنوان مثال، یک کارمند مبتلا به اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) ممکن است هنگام شرکت در جلسات طولانی، با ضربه زدن آرام انگشتان روی میز، تمرکز خود را حفظ کند.
چرخیدن دور خود
چرخیدن دور خود یا حرکات تکراری چرخشی می‌توانند به فرد کمک کنند تا احساس ثبات و آرامش کنند. این نوع از خودتحریکی (Stimming) می‌تواند به ویژه در کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) مشاهده شود. به عنوان مثال، یک کودک ممکن است قبل از شروع تکالیف مدرسه، چند بار دور خود بچرخد تا انرژی اضافی خود را تخلیه کند و آماده تمرکز شود.
راه رفتن یا دویدن در جا
راه رفتن یا دویدن مداوم در یک مکان خاص می‌تواند به افراد مبتلا به اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) کمک کند تا انرژی اضافی خود را تخلیه کنند و احساس تمرکز بیشتری داشته باشند. به عنوان مثال، یک دانشجو ممکن است هنگام مطالعه برای امتحان، هر چند دقیقه یک بار در اتاق خود قدم بزند تا تمرکز خود را حفظ کند.
ایجاد صداهای تکراری
ساختن صداهایی مانند کلیک کردن قلم، هوم کردن یا تکرار کلمات می‌تواند یکی دیگر از روش‌های خودتحریکی (Stimming) باشد که به افراد کمک می‌کند تا خود را آرام کنند و تمرکز خود را حفظ کنند. به عنوان مثال، یک نویسنده مبتلا به اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) ممکن است هنگام نوشتن، آهنگی را زیر لب زمزمه کند تا تمرکز خود را حفظ کند.
جویدن ناخن‌ها یا لب‌ها
جویدن یا گاز گرفتن ناخن‌ها یا لب‌ها یکی از انواع خودتحریکی (Stimming) دهانی است که می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب کمک کند. اگرچه این رفتار می‌تواند مضر باشد، برای برخی افراد مبتلا به اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) یک مکانیسم مقابله‌ای است. به عنوان جایگزین سالم‌تر، می‌توان از جویدنی‌های مخصوص یا آدامس استفاده کرد.
کندن پوست یا لباس
کندن مداوم پوست یا لباس می‌تواند به عنوان راهی برای کاهش تنش و اضطراب عمل کند. این نوع خودتحریکی (Stimming) بیشتر زمانی مشاهده می‌شود که فرد در حال تجربه‌ی استرس یا نگرانی باشد. به عنوان مثال، یک دانش‌آموز ممکن است هنگام امتحان، ناخودآگاه شروع به کندن پوست اطراف ناخن‌های خود کند.
نگاه کردن مکرر به اشیاء
نگاه کردن مکرر به اشیاء خاص یا ورق زدن مداوم کتاب‌ها و مجلات می‌تواند به فرد کمک کند تا خود را آرام کند و احساس تمرکز بیشتری داشته باشد. به عنوان مثال، یک کارمند مبتلا به اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) ممکن است هنگام کار با اسناد پیچیده، مرتباً به یک تصویر خاص روی میز خود نگاه کند تا تمرکز خود را حفظ کند.
کشیدن یا نوشتن الگوها
کشیدن یا نوشتن مداوم الگوها و شکل‌ها روی کاغذ یا سطوح دیگر می‌تواند به کاهش اضطراب و بهبود تمرکز کمک کند. به عنوان مثال، یک دانشجو ممکن است هنگام گوش دادن به سخنرانی، در حاشیه دفتر خود الگوهای هندسی بکشد تا تمرکز خود را حفظ کند.
خودتحریکی (Stimming) شادی چیست؟
تعریف و هدف
خودتحریکی (Stimming) شادی نوعی از خودتحریکی (Stimming) است که افراد برای ابراز لذت یا شادی انجام می‌دهند، به جای اینکه از آن برای تمرکز یا آرامش استفاده کنند. این نوع از خودتحریکی (Stimming) معمولاً به شکلی ظاهر می‌شود که فرد به صورت خودخواسته و با هدف نشان دادن شادی و انرژی مثبت، رفتارهای تکراری انجام می‌دهد.
خودتحریکی (Stimming) شادی می‌تواند نشانه‌ای از رضایت عمیق یا هیجان باشد. برای مثال، یک کودک مبتلا به اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) ممکن است پس از دریافت یک هدیه مورد علاقه، شروع به پریدن بالا و پایین یا دست زدن مکرر کند. این رفتارها نه تنها نشان‌دهنده شادی هستند، بلکه می‌توانند به تنظیم احساسات و ابراز هیجانات کمک کنند.
انواع خودتحریکی (Stimming) شادی
خودتحریکی (Stimming) شادی می‌تواند شامل انواع مختلفی از رفتارهای خودتحریکی باشد. مثلاً:
- تکان دادن دست‌ها به صورت هیجان زده
- پریدن بالا و پایین
- تکرار صداهای خوشایند یا خندیدن مکرر
- حرکات ریتمیک بدن در هنگام گوش دادن به موسیقی
- نگاه کردن به الگوها یا رنگ‌های روشن و شادی‌آور
حمایت از خودتحریکی (Stimming) شادی
اگر مشاهده کردید که عزیزان شما در حال انجام خودتحریکی (Stimming) شادی هستند، بهتر است به جای جلوگیری از آن، آنها را حمایت و تشویق کنید. در زیر چند نکته برای حمایت از خودتحریکی (Stimming) شادی آمده است:
- به آنها نشان بدهید که از دیدن شادی آنها خوشحالید و به آنها اجازه بدهید تا احساسات خود را به راحتی نشان دهند.
- فضاهایی را برای آنها ایجاد کنید که بتوانند به آرامش و شادی دست یابند، مثلاً فضای بازی یا گوش دادن به موسیقی.
- به علاقه‌ها و فعالیت‌های آنها احترام بگذارید و سعی کنید آنها را تشویق به انجام کارهایی کنید که برایشان لذت‌بخش است.
- در صورتی که خودتحریکی (Stimming) شادی برای فرد شما مشکل یا محدودیتی ندارد، به او اجازه دهید که آزادانه آن را ادامه دهد و از زندگی لذت ببرد.
- با دیگران درباره خودتحریکی (Stimming) شادی صحبت کنید و آگاهی عمومی را افزایش دهید تا درک و پذیرش بیشتری در جامعه ایجاد شود.
چگونه بفهمم که خودتحریکی (Stimming) می‌کنم؟
آگاهی از خود در مورد خودتحریکی (Stimming)
یکی از راه‌های فهمیدن اینکه آیا شما خودتحریکی (Stimming) می‌کنید، توجه به رفتارها و واکنش‌های خود در موقعیت‌های مختلف است. ممکن است خود متوجه برخی از این رفتارها نباشید؛ بنابراین، از دوستان، خانواده یا همکاران خود بپرسید که آیا متوجه حرکات تکراری یا رفتارهای خاصی از شما شده‌اند.
برای مثال، ممکن است متوجه شوید که در شرایط استرس‌زا، ناخودآگاه شروع به تکان دادن پا می‌کنید یا هنگام تمرکز بر روی یک کار پیچیده، مرتباً با یک شیء در دست خود بازی می‌کنید.
ثبت رفتارهای خودتحریکی (Stimming)
یکی از ابزارهای مفید برای درک بهتر رفتارهای خودتحریکی (Stimming)، ثبت و ضبط این رفتارهاست. برای این کار می‌توانید یک دفترچه یادداشت تهیه کرده و هر زمان که متوجه رفتارهای تکراری شدید، آن را بلافاصله ثبت کنید:
- زمان و مکان: ثبت زمان و مکانی که در آن رفتارهای خودتحریکی (Stimming) مشاهده می‌شود.
- نوع رفتار: توضیح دقیق درباره نوع خاص رفتار خودتحریکی (Stimming) (مثلاً تکان دادن پا، کلیک کردن با قلم).
- احساس و حالت روحی: ثبت احساسی که در زمان انجام رفتار داشتید (مثلاً استرس، شادی، خستگی).
- موقعیت: شرح مختصری از موقعیتی که در آن رفتار خودتحریکی (Stimming) رخ داده است (مثلاً در حال مطالعه، در جلسه کاری، هنگام تماشای تلویزیون).
- مدت زمان: تخمینی از مدت زمانی که رفتار خودتحریکی (Stimming) ادامه داشته است.
- تأثیر: ارزیابی کوتاهی از تأثیر این رفتار بر روی تمرکز، حالت روحی یا عملکرد شما.
بررسی این یادداشت‌ها می‌تواند به شما کمک کند تا الگوهای مشخصی را شناسایی کنید و بفهمید که در چه شرایطی و چرا خودتحریکی (Stimming) می‌کنید. این اطلاعات می‌تواند در انتخاب روش‌های مناسب برای کنترل و مدیریت این رفتارها بسیار مفید باشد.
به عنوان مثال، ممکن است متوجه شوید که در جلسات طولانی کاری، تمایل بیشتری به تکان دادن پا دارید. با این آگاهی، می‌توانید راهکارهایی مانند استفاده از توپ‌های استرس زیر میز یا انجام استراحت‌های کوتاه و منظم را امتحان کنید تا نیاز به خودتحریکی (Stimming) را کاهش دهید.
چگونه رفتارهای خودتحریکی (Stimming) را مدیریت کنیم
تعیین زمان‌ها و مکان‌های مشخص
یکی از راه‌های مدیریت خودتحریکی (Stimming)، تعیین زمان‌ها و مکان‌های خاص برای انجام این رفتارهاست. ایجاد زمان‌های مشخص برای خودتحریکی (Stimming) می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب کمک کند. به عنوان مثال، می‌توانید زمانی خاص از روز را برای انجام برخی از رفتارهای خودتحریکی (Stimming) تعیین کنید تا این نیاز به خوبی ارضا شود.
مثال: اگر متوجه شده‌اید که در طول روز کاری نیاز به تکان دادن پا دارید، می‌توانید هر ساعت ۵ دقیقه استراحت کنید و در این زمان آزادانه پاهای خود را تکان دهید یا حرکات کششی انجام دهید.
یافتن فعالیت‌های جایگزین
یک راه دیگر برای مدیریت خودتحریکی (Stimming)، پیدا کردن فعالیت‌های جایگزین است که می‌توانند به همان اندازه آرامش‌بخش باشند. مثلاً می‌توانید به فعالیت‌هایی مانند ورزش کردن، نقاشی، موسیقی گوش دادن یا فعالیت‌های خلاقانه بپردازید که کمک می‌کند تا انرژی اضافی تخلیه شود و نیاز به خودتحریکی (Stimming) کاهش یابد.
مثال: اگر معمولاً هنگام کار با ناخن‌های خود بازی می‌کنید، می‌توانید یک توپ استرس کوچک را روی میز خود قرار دهید و هر زمان که احساس نیاز به خودتحریکی (Stimming) کردید، با آن بازی کنید.
تکنیک‌های پراکنده‌سازی
استفاده از تکنیک‌های پراکنده‌سازی می‌تواند به شما کمک کند تا وقتی حس می‌کنید نیاز به خودتحریکی (Stimming) دارید، توجه خود را به چیز دیگری معطوف کنید. مثلاً می‌توانید با خواندن کتاب، تماشای فیلم یا انجام یک بازی سرگرم‌کننده خود را مشغول کنید.
مثال: هنگامی که در یک جلسه طولانی احساس نیاز به خودتحریکی (Stimming) می‌کنید، می‌توانید به جای آن، نکات مهم جلسه را یادداشت کنید یا طرح‌های کوچکی در گوشه کاغذ خود بکشید.
حمایت درمانی
مشاوره و حمایت از یک متخصص، مانند یک روان‌شناس یا مشاور، می‌تواند بسیار مفید باشد. این متخصصان می‌توانند به شما کمک کنند تا راهکارهای موثری برای مدیریت خودتحریکی (Stimming) پیدا کنید و به شما ابزارهایی برای کاهش استرس و اضطراب آموزش دهند.
مثال: یک روان‌شناس می‌تواند تکنیک‌های شناختی-رفتاری را به شما آموزش دهد که به شما کمک می‌کند تا افکار و رفتارهای خود را بهتر مدیریت کنید و راه‌های سالم‌تری برای مقابله با استرس پیدا کنید.
استفاده از ابزارهای حسی
استفاده از ابزارها و اسباب‌بازی‌های حسی می‌تواند یک راه موثر برای مدیریت خودتحریکی (Stimming) باشد. وسایلی مانند توپ‌های استرس، ژل‌های حرکتی، یا اسباب‌بازی‌های فشاری می‌توانند به شما کمک کنند تا نیازهای حسی خود را به شکل مؤثرتری ارضا کنید.
مثال: می‌توانید یک دستبند یا گردنبند جویدنی را همراه خود داشته باشید تا در مواقعی که نیاز به خودتحریکی (Stimming) دهانی دارید، از آن استفاده کنید. این وسایل طوری طراحی شده‌اند که برای دندان‌ها و لثه‌ها ایمن هستند و می‌توانند جایگزین خوبی برای جویدن ناخن یا لب باشند.
چگونه به فردی که خودتحریکی (Stimming) می‌کند کمک کنیم
اجتناب از قضاوت
یکی از مهم‌ترین کارهایی که می‌توانید برای کمک به فردی که خودتحریکی (Stimming) می‌کند انجام دهید، این است که از قضاوت و انتقاد خودداری کنید. خودتحریکی (Stimming) برای این افراد روشی است برای مدیریت علائم و احساسات خود. قضاوت یا انتقاد از این رفتارها می‌تواند باعث افزایش استرس و اضطراب آنها شود.
مثال: اگر متوجه شدید که همکار شما مدام با خودکار خود بازی می‌کند، به جای اینکه به او بگویید “چرا اینقدر با خودکارت ور می‌روی؟”، می‌توانید بپرسید “آیا چیزی هست که بتوانم برای راحتی بیشتر شما انجام دهم؟”
درک دلایل
سعی کنید بفهمید که چرا فرد خودتحریکی (Stimming) می‌کند و این رفتار چه هدفی را دنبال می‌کند. آیا به دنبال آرامش است؟ آیا به تمرکز بیشتری نیاز دارد؟ شناخت و فهم این دلایل به شما کمک می‌کند تا بهتر بتوانید به آنها کمک کنید.
مثال: اگر متوجه شدید که فرزندتان هنگام انجام تکالیف مدرسه مدام پاهایش را تکان می‌دهد، می‌توانید از او بپرسید “آیا این حرکت به تو کمک می‌کند تا بهتر تمرکز کنی؟” این سوال می‌تواند به شما کمک کند تا دلیل این رفتار را بهتر درک کنید.
حمایتی و پذیرا بودن
نشان دهید که رفتارهای خودتحریکی (Stimming) را درک و قبول می‌کنید. این پذیرش و حمایت شما می‌تواند به فرد کمک کند تا احساس راحتی و امنیت بیشتری کند. به آنها اطمینان دهید که آنها را همان‌گونه که هستند می‌پذیرید.
مثال: می‌توانید به فرزندتان بگویید “من متوجه شدم که گاهی اوقات دست‌هایت را تکان می‌دهی. اگر این کار به تو کمک می‌کند تا احساس بهتری داشته باشی، اشکالی ندارد. من تو را همینطور که هستی دوست دارم.”
تشویق به فعالیت‌های جایگزین
اگر خودتحریکی (Stimming) باعث ایجاد مشکلاتی در زندگی روزمره می‌شود، سعی کنید فرد را به انجام فعالیت‌های جایگزین تشویق کنید. فعالیت‌هایی مانند ورزش، نقاشی، موسیقی یا هر فعالیت خلاقانه دیگری می‌تواند به کاهش نیاز به خودتحریکی (Stimming) کمک کند.
مثال: اگر فرزند شما عادت به جویدن مداوم ناخن‌هایش دارد، می‌توانید به او پیشنهاد دهید که از یک توپ استرس یا یک جویدنی مخصوص استفاده کند. همچنین می‌توانید او را تشویق کنید تا در فعالیت‌های ورزشی یا هنری شرکت کند تا انرژی خود را به شکل سازنده‌تری تخلیه کند.
کاهش استرس و اضطراب
کمک به فرد در کاهش استرس و اضطراب می‌تواند به کاهش نیاز به خودتحریکی (Stimming) کمک کند. روش‌های مختلفی مانند تکنیک‌های تنفس عمیق، مدیتیشن، یوگا یا حتی پیاده‌روی می‌تواند به کاهش استرس کمک کند.
مثال: می‌توانید به فرزندتان تکنیک‌های ساده تنفسی را آموزش دهید. مثلاً می‌توانید به او یاد دهید که وقتی احساس استرس می‌کند، چند نفس عمیق بکشد و تا 10 بشمارد. این کار می‌تواند به او کمک کند تا آرامش خود را حفظ کند و نیاز کمتری به خودتحریکی (Stimming) داشته باشد.
ایجاد یک برنامه مدیریت
همکاری با فرد برای ایجاد یک برنامه مدیریت می‌تواند به کاهش تعداد و شدت رفتارهای خودتحریکی (Stimming) کمک کند. این برنامه می‌تواند شامل زمان‌ها و مکان‌های مشخص برای خودتحریکی (Stimming)، فعالیت‌های جایگزین و تکنیک‌های آرامش‌بخش باشد.
مثال: می‌توانید با فرزندتان یک برنامه روزانه ایجاد کنید که در آن زمان‌هایی برای استراحت، ورزش و فعالیت‌های آرامش‌بخش در نظر گرفته شده است. همچنین می‌توانید یک “جعبه آرامش” درست کنید که حاوی وسایلی مانند توپ استرس، کتاب رنگ‌آمیزی و هدفون برای گوش دادن به موسیقی آرامش‌بخش باشد.
ارتباط با مراقبان
اگر فردی که خودتحریکی (Stimming) می‌کند یک کودک است، می‌تواند مفید باشد که با والدین یا مراقبان او درباره مشاهدات خود صحبت کنید و به آنها پیشنهادهایی برای کمک و حمایت بدهید. همچنین می‌توانید با مشاوران یا معلمان مدرسه همکاری کنید تا یک برنامه حمایتی جامع برای کودک ایجاد کنند.
مثال: اگر شما معلم هستید و متوجه شده‌اید که یکی از دانش‌آموزانتان رفتارهای خودتحریکی (Stimming) دارد، می‌توانید با والدین او تماس بگیرید و درباره مشاهدات خود صحبت کنید. می‌توانید پیشنهاد دهید که با هم همکاری کنید تا راه‌هایی برای حمایت از دانش‌آموز در کلاس و خانه پیدا کنید.
نتیجه‌گیری
خودتحریکی (Stimming) در اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) یک پدیده پیچیده و چند وجهی است که می‌تواند نقش مهمی در زندگی افراد مبتلا به این اختلال داشته باشد. درک این رفتارها و یافتن راه‌های مؤثر برای مدیریت آنها می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) کمک کند.
به یاد داشته باشید که هر فرد منحصر به فرد است و آنچه برای یک نفر مؤثر است، ممکن است برای دیگری کارایی نداشته باشد. صبر، درک و حمایت، کلیدهای اصلی در کمک به افرادی هستند که خودتحریکی (Stimming) می‌کنند. با ایجاد یک محیط پذیرا و حمایت‌کننده، می‌توانیم به افراد مبتلا به اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) کمک کنیم تا به بهترین شکل ممکن با چالش‌های خود مقابله کنند و به پتانسیل کامل خود دست یابند.
در نهایت، افزایش آگاهی عمومی درباره خودتحریکی (Stimming) و اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) می‌تواند به کاهش انگ اجتماعی و ایجاد جامعه‌ای پذیراتر کمک کند. با درک بهتر این موضوع، می‌توانیم محیطی ایجاد کنیم که در آن تفاوت‌های فردی نه تنها پذیرفته می‌شوند، بلکه مورد استقبال قرار می‌گیرند.
منابع
- Blum, K., Chen, A. L., Braverman, E. R., Comings, D. E., Chen, T. J., Arcuri, V., Blum, S. H., Downs, B. W., Waite, R. L., Notaro, A., Lubar, J., Williams, L., Prihoda, T. J., Palomo, T., & Oscar-Berman, M. (2008). Attention-deficit-hyperactivity disorder and reward deficiency syndrome. Neuropsychiatric Disease and Treatment, 4(5), 893-918.
- Kapp, S. K., Steward, R., Crane, L., Elliott, D., Elphick, C., Pellicano, E., & Russell, G. (2019). ‘People should be allowed to do what they like’: Autistic adults’ views and experiences of stimming. Autism, 23(7), 1782-1792.
- Lane, S. J., & Reynolds, S. (2019). Sensory Over-Responsivity as an Added Dimension in ADHD. Frontiers in Integrative Neuroscience, 13, 40.
- Cortese S., Adamo N., Del Giovane C., et al. (2018). Comparative efficacy and tolerability of medications for attention-deficit hyperactivity disorder in children, adolescents, and adults: a systematic review and network meta-analysis. Lancet Psychiatry, 5(9), 727-738.
