راهکارهای ایجاد محیط امن برای ADHD

در دنیای پرشتاب امروز، اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD) به یکی از چالش‌های مهم در حوزه سلامت روان تبدیل شده است. این اختلال نه تنها بر زندگی فرد مبتلا تأثیر می‌گذارد، بلکه خانواده و محیط اطراف او را نیز تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. با شناخت دقیق‌تر ADHD و نیازهای خاص این افراد، می‌توانیم به بهبود کیفیت زندگی آنان کمک کنیم. در این مقاله، به بررسی علائم ADHD، نیازهای خاص این افراد و اهمیت ایجاد محیطی امن و پایدار خواهیم پرداخت. همچنین، طراحی محیط فیزیکی مناسب، ایجاد روال‌های روزانه و ارتقاء تعاملات اجتماعی از جمله موضوعاتی است که به آن‌ها پرداخته می‌شود. با ما همراه باشید تا به راهکارهایی کاربردی برای مدیریت بهتر این اختلال بپردازیم.

شناخت ADHD و نیازهای مرتبط

تعریف و علائم ADHD

اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD) یک اختلال روانشناختی است که با الگوهای پایدار بی‌توجهی، بیش‌فعالی، و رفتارهای تکانشی مشخص می‌شود. این اختلال می‌تواند بر روی عملکرد روزانه افراد تأثیر بگذارد و در محیط‌های مختلف مانند خانه، مدرسه و محل کار مشکلاتی ایجاد کند.

علائم ADHD ممکن است شامل ناتوانی در تمرکز، فراموشی مکرر، بی‌قراری، و ناتوانی در تکمیل وظایف باشد. درک این علائم اولین گام در ایجاد یک محیط امن برای ADHD است، چرا که با شناخت بهتر این ویژگی‌ها می‌توانیم نیازهای خاص این افراد را بهتر برآورده کنیم.

نیازهای خاص افراد مبتلا به ADHD

افراد مبتلا به ADHD دارای نیازهای خاصی هستند که باید در نظر گرفته شوند تا بتوانند به بهترین شکل ممکن در محیط‌های مختلف عمل کنند. از جمله این نیازها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نیاز به ساختار و روال‌های مشخص
• کاهش تحریکات اضافی
• حمایت‌های روانشناختی

برای مثال، یک کودک مبتلا به ADHD ممکن است در کلاس درس به دلیل محرک‌های بصری و شنیداری بیش از حد، نتواند تمرکز کند. در چنین شرایطی، ایجاد یک محیط امن برای ADHD به معنای کاهش این محرک‌ها و فراهم کردن فضایی است که تمرکز و آرامش را تسهیل کند.

اهمیت محیط امن و پایدار

ایجاد یک محیط امن و پایدار برای افراد مبتلا به ADHD از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا این محیط می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب کمک کند و فرصت‌های بیشتری برای موفقیت فراهم کند.

محیط امن برای ADHD به معنای فضایی است که در آن فرد می‌تواند با کمترین میزان حواس‌پرتی و بیشترین حمایت ممکن به فعالیت‌های خود بپردازد. برای مثال، در خانه، ایجاد یک فضای مشخص برای انجام تکالیف که از عوامل حواس‌پرتی خالی باشد، می‌تواند به کودک کمک کند تا بهتر تمرکز کند و وظایف خود را به پایان برساند.

در محیط‌های کاری، ارائه ابزارهای سازماندهی مانند تقویم‌ها و لیست‌های وظایف می‌تواند به بزرگسالان مبتلا به ADHD کمک کند تا وظایف خود را به موقع انجام دهند. این اقدامات نه تنها به بهبود عملکرد فردی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به افزایش اعتماد به نفس و کاهش احساس ناکامی منجر شود.

به طور کلی، توجه به این نیازها و ایجاد یک محیط امن و پایدار، می‌تواند بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی افراد مبتلا به ADHD ایجاد کند.

طراحی محیط فیزیکی مناسب

توجه به نورپردازی و صدا

یکی از جنبه‌های اساسی در ایجاد یک محیط امن برای ADHD، مدیریت نورپردازی و صدا است. نورپردازی مناسب می‌تواند تأثیر زیادی بر تمرکز و آرامش افراد مبتلا به ADHD داشته باشد. استفاده از نور طبیعی به جای نور مصنوعی شدید می‌تواند به کاهش استرس و افزایش تمرکز کمک کند. در مواقعی که استفاده از نور طبیعی ممکن نیست، انتخاب لامپ‌هایی با نور گرم و ملایم به جای نورهای فلورسنت تند توصیه می‌شود.

از سوی دیگر، صداهای محیطی می‌توانند به‌طور قابل‌توجهی بر توانایی تمرکز افراد مبتلا به ADHD تأثیر بگذارند. کاهش نویزهای پس‌زمینه با استفاده از پرده‌های ضخیم، فرش، و مواد جاذب صدا می‌تواند به ایجاد یک محیط امن برای ADHD کمک کند. در محیط‌های کاری یا تحصیلی، استفاده از هدفون‌های کاهش‌دهنده نویز می‌تواند به افراد کمک کند تا با تمرکز بیشتری به فعالیت‌های خود بپردازند.

سازماندهی فضا و کاهش تحریکات

سازماندهی مناسب فضا نقش کلیدی در ایجاد یک محیط امن برای ADHD دارد. فضاهای نامرتب و پر از اشیاء می‌توانند باعث حواس‌پرتی و اضطراب شوند. بنابراین، ایجاد محیطی منظم و سازماندهی شده که در آن هر چیز جای مشخصی دارد، می‌تواند به کاهش تحریکات اضافی کمک کند.

برای مثال، در یک اتاق کار یا مطالعه، استفاده از قفسه‌ها و جعبه‌های ذخیره‌سازی برای مرتب کردن وسایل می‌تواند به کاهش آشفتگی کمک کند. همچنین، محدود کردن تعداد اشیاء تزئینی و رنگ‌های تند در محیط می‌تواند به تمرکز بیشتر کمک کند. استفاده از رنگ‌های ملایم و طبیعی در دیوارها و مبلمان نیز می‌تواند به ایجاد فضایی آرامش‌بخش و امن کمک کند.

ایجاد نقاط مشخص برای فعالیت‌ها

ایجاد نقاط مشخص برای فعالیت‌های مختلف می‌تواند به افراد مبتلا به ADHD کمک کند تا بهتر وظایف خود را سازماندهی کنند و از حواس‌پرتی جلوگیری کنند. برای مثال، در خانه، می‌توان یک نقطه خاص را برای مطالعه و انجام تکالیف در نظر گرفت که در آن تمام ابزارهای لازم در دسترس باشند و عوامل حواس‌پرتی به حداقل برسند.

در محیط‌های کاری، تخصیص فضاهای جداگانه برای فعالیت‌های مختلف مانند جلسات، کارهای فردی و استراحت می‌تواند به بهبود تمرکز و بهره‌وری کمک کند. این رویکرد به افراد مبتلا به ADHD کمک می‌کند تا هر فعالیت را با ذهنی متمرکز و بدون تداخل از سایر وظایف انجام دهند. به‌طور کلی، طراحی یک محیط فیزیکی مناسب با توجه به نیازهای خاص افراد مبتلا به ADHD می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و افزایش کارایی آن‌ها کمک کند.

ایجاد روال‌ها و ساختارهای روزانه

تعیین روال‌های ثابت روزانه

یکی از مهم‌ترین عناصر در ایجاد یک محیط امن برای ADHD، تعیین روال‌های ثابت روزانه است. افراد مبتلا به ADHD اغلب با چالش‌هایی در مدیریت زمان و سازماندهی فعالیت‌های خود مواجه هستند. داشتن یک برنامه روزانه ثابت می‌تواند به کاهش اضطراب و افزایش تمرکز کمک کند.

برای مثال، مشخص کردن زمان‌های خاص برای بیدار شدن، وعده‌های غذایی، و استراحت می‌تواند به ایجاد یک حس پیش‌بینی‌پذیری و امنیت کمک کند. این روال‌ها باید به گونه‌ای طراحی شوند که به افراد اجازه دهند تا به تدریج و با آرامش به فعالیت‌های روزانه خود بپردازند.

استفاده از ابزارهای یادآوری و زمان‌بندی

استفاده از ابزارهای یادآوری و زمان‌بندی می‌تواند به طور قابل‌توجهی در مدیریت بهتر وظایف و زمان‌بندی کمک کند و به ایجاد یک محیط امن برای ADHD کمک کند. این ابزارها می‌توانند شامل تقویم‌های دیجیتال، برنامه‌های مدیریت وظایف، و یادآورهای بصری یا صوتی باشند.

برای مثال، تنظیم یادآورها بر روی تلفن همراه یا استفاده از برنامه‌های کاربردی مانند Trello یا Todoist می‌تواند به افراد کمک کند تا وظایف خود را به موقع انجام دهند و از فراموشی جلوگیری کنند.

علاوه بر این، استفاده از تایمر برای تقسیم وظایف به بخش‌های کوچک‌تر و قابل مدیریت می‌تواند به افزایش تمرکز و بهره‌وری کمک کند. این روش به ویژه در محیط‌های کاری و تحصیلی مفید است، جایی که افراد نیاز دارند تا وظایف متعددی را در زمان‌های محدود انجام دهند.

اهمیت انعطاف‌پذیری در برنامه‌ها

در حالی که روال‌ها و ساختارهای ثابت می‌توانند به ایجاد یک محیط امن برای ADHD کمک کنند، اهمیت انعطاف‌پذیری در برنامه‌ها نیز نباید نادیده گرفته شود. افراد مبتلا به ADHD ممکن است با تغییرات غیرمنتظره در برنامه‌های خود مواجه شوند که می‌تواند باعث اضطراب و استرس شود.

بنابراین، برنامه‌ریزی باید به گونه‌ای باشد که امکان تغییر و تطبیق با شرایط جدید را فراهم کند.

برای مثال، اگر یک فعالیت برنامه‌ریزی شده به دلایلی لغو شود، داشتن یک برنامه جایگزین می‌تواند به حفظ آرامش و تمرکز کمک کند. همچنین، در نظر گرفتن زمان‌های استراحت و فعالیت‌های تفریحی در برنامه‌های روزانه می‌تواند به افراد کمک کند تا انرژی و انگیزه خود را حفظ کنند.

به طور کلی، ایجاد روال‌ها و ساختارهای روزانه با در نظر گرفتن نیازهای خاص افراد مبتلا به ADHD و ایجاد تعادل بین ثبات و انعطاف‌پذیری می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و افزایش کارایی آن‌ها کمک کند.

ارتقاء ارتباط و تعاملات اجتماعی

تکنیک‌های ارتباط موثر با افراد مبتلا به ADHD

ایجاد یک محیط امن برای ADHD نه تنها به تنظیمات فیزیکی و ساختاری مربوط می‌شود، بلکه به نحوه تعامل و ارتباط با افراد مبتلا نیز بستگی دارد. تکنیک‌های ارتباط موثر می‌توانند به بهبود کیفیت تعاملات و کاهش سوءتفاهم‌ها کمک کنند.

یکی از این تکنیک‌ها استفاده از زبان ساده و مستقیم است. افراد مبتلا به ADHD ممکن است با پیچیدگی‌های زبانی دچار سردرگمی شوند، بنابراین بیان واضح و مختصر می‌تواند به درک بهتر پیام‌ها کمک کند. همچنین، استفاده از ارتباط چشمی و نشانه‌های غیرکلامی می‌تواند به تقویت پیام‌های کلامی کمک کند.

علاوه بر این، شنیدن فعال و بازخورد مثبت می‌تواند نقش مهمی در ارتباط موثر داشته باشد. افراد مبتلا به ADHD ممکن است نیاز به تشویق و تأیید بیشتری داشته باشند تا احساس امنیت و ارزشمندی کنند. به این ترتیب، ایجاد یک محیط امن برای ADHD از طریق ارتباطات موثر می‌تواند به بهبود تعاملات اجتماعی و افزایش اعتماد به نفس کمک کند.

تشویق به شرکت در فعالیت‌های گروهی

تشویق افراد مبتلا به ADHD به شرکت در فعالیت‌های گروهی می‌تواند به توسعه مهارت‌های اجتماعی و ایجاد یک محیط امن برای ADHD کمک کند. فعالیت‌های گروهی فرصتی برای یادگیری همکاری، حل مسئله و برقراری ارتباط با دیگران فراهم می‌کند.

برای مثال، شرکت در تیم‌های ورزشی، گروه‌های هنری یا باشگاه‌های کتاب‌خوانی می‌تواند به افراد مبتلا به ADHD کمک کند تا مهارت‌های تعامل اجتماعی خود را تقویت کنند. در این فعالیت‌ها، فرد یاد می‌گیرد چگونه به دیگران گوش دهد، نظرات خود را به اشتراک بگذارد و با چالش‌های گروهی مواجه شود.

مهم است که این فعالیت‌ها به گونه‌ای طراحی شوند که افراد مبتلا به ADHD احساس حمایت و پذیرش کنند. انتخاب فعالیت‌هایی که با علاقه‌ها و توانایی‌های فرد هماهنگ باشند، می‌تواند انگیزه و مشارکت فعالانه را افزایش دهد.

حمایت از توسعه مهارت‌های اجتماعی

حمایت از توسعه مهارت‌های اجتماعی یکی از عناصر کلیدی در ایجاد یک محیط امن برای ADHD است. این مهارت‌ها شامل توانایی درک و مدیریت احساسات خود و دیگران، برقراری ارتباط موثر و حل تعارضات می‌شود.

برای تقویت این مهارت‌ها، می‌توان از تمرینات نقش‌آفرینی، کارگاه‌های آموزشی و مشاوره‌های گروهی استفاده کرد. این تمرینات به افراد کمک می‌کنند تا در موقعیت‌های مختلف اجتماعی به تمرین و بهبود مهارت‌های خود بپردازند.

علاوه بر این، حمایت خانواده و دوستان در توسعه مهارت‌های اجتماعی بسیار مهم است. ایجاد فضایی که در آن افراد مبتلا به ADHD احساس کنند می‌توانند بدون ترس از قضاوت اشتباهات خود را اصلاح کنند، به افزایش اعتماد به نفس و توانایی‌های اجتماعی آن‌ها کمک می‌کند.

به طور کلی، ارتقاء ارتباط و تعاملات اجتماعی با استفاده از تکنیک‌های مناسب و حمایت‌های لازم می‌تواند به ایجاد یک محیط امن برای ADHD و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا کمک کند.

استفاده از تکنیک‌های مدیریت استرس

آموزش تکنیک‌های آرامش‌بخش

ایجاد یک محیط امن برای ADHD به معنای فراهم کردن ابزارها و تکنیک‌هایی است که به افراد کمک کند تا استرس و اضطراب خود را مدیریت کنند. آموزش تکنیک‌های آرامش‌بخش می‌تواند به کاهش تنش و افزایش تمرکز کمک کند. این تکنیک‌ها شامل روش‌های تنفس عمیق، مدیتیشن و تمرینات یوگا می‌شود.

برای مثال، تمرین تنفس عمیق می‌تواند به فرد کمک کند تا در لحظات استرس‌زا آرامش بیشتری پیدا کند. این روش به سادگی با تمرکز بر نفس کشیدن و شمارش آرام دم و بازدم انجام می‌شود. مدیتیشن و تمرینات یوگا نیز می‌توانند به بهبود آگاهی ذهنی و جسمی کمک کنند و به فرد اجازه دهند تا با آرامش بیشتری به چالش‌های روزمره بپردازد.

آموزش و تمرین منظم این تکنیک‌ها می‌تواند به افراد مبتلا به ADHD کمک کند تا به تدریج کنترل بیشتری بر استرس خود پیدا کنند و در نتیجه، یک محیط امن برای ADHD فراهم شود.

نقش ورزش و فعالیت‌های بدنی

ورزش و فعالیت‌های بدنی نقش مهمی در مدیریت استرس و ایجاد یک محیط امن برای ADHD دارند. فعالیت‌های فیزیکی می‌توانند به تخلیه انرژی اضافی، بهبود تمرکز و افزایش حس رفاه عمومی کمک کنند.

برای مثال، ورزش‌هایی مانند دویدن، شنا یا دوچرخه‌سواری می‌توانند به کاهش استرس و افزایش انرژی مثبت کمک کنند. علاوه بر این، ورزش‌های گروهی مانند فوتبال یا بسکتبال می‌توانند به توسعه مهارت‌های اجتماعی و همکاری نیز کمک کنند.

ورزش‌های آرام‌تر مانند پیاده‌روی یا تمرینات کششی نیز می‌توانند به کاهش استرس و افزایش آرامش کمک کنند. ایجاد یک برنامه منظم برای فعالیت‌های بدنی می‌تواند به افراد مبتلا به ADHD کمک کند تا به تعادل بهتری بین فعالیت‌های ذهنی و جسمی دست یابند.

تکنیک‌های مدیریت احساسات و خشم

مدیریت احساسات و خشم یکی دیگر از جنبه‌های مهم در ایجاد یک محیط امن برای ADHD است. افراد مبتلا به ADHD ممکن است با احساسات شدید و ناپایدار مواجه شوند که می‌تواند به روابط و عملکرد روزانه آن‌ها آسیب برساند.

آموزش تکنیک‌های مدیریت احساسات، مانند شناخت و بیان احساسات به شیوه‌ای سالم و سازنده، می‌تواند به کاهش تنش و بهبود روابط کمک کند. تکنیک‌هایی مانند نوشتن احساسات در یک دفترچه، استفاده از هنر برای بیان احساسات، یا مشاوره روانشناختی می‌تواند به افراد کمک کند تا احساسات خود را بهتر مدیریت کنند.

مدیریت خشم نیز می‌تواند با استفاده از روش‌هایی مانند شمارش تا ده قبل از واکنش نشان دادن، استفاده از تکنیک‌های تنفس عمیق، و تمرینات ذهن‌آگاهی بهبود یابد. این تکنیک‌ها به افراد کمک می‌کنند تا در لحظات خشمگین یا ناراحت‌کننده آرامش خود را حفظ کنند و به شیوه‌ای مثبت با چالش‌ها مواجه شوند.

به طور کلی، استفاده از تکنیک‌های مدیریت استرس و توسعه مهارت‌های مرتبط می‌تواند به ایجاد یک محیط امن برای ADHD کمک کند و کیفیت زندگی افراد مبتلا را بهبود بخشد.

نقش حمایت حرفه‌ای و درمانی

اهمیت مشاوره و درمان تخصصی

در ایجاد یک محیط امن برای ADHD، نقش مشاوره و درمان تخصصی بسیار حیاتی است. افراد مبتلا به ADHD اغلب با چالش‌های پیچیده‌ای در زمینه‌های مختلف زندگی خود مواجه می‌شوند که نیاز به راهنمایی و حمایت حرفه‌ای دارند. مشاوران و روانشناسان متخصص در زمینه ADHD می‌توانند به تشخیص دقیق و ارائه برنامه‌های درمانی متناسب با نیازهای فردی کمک کنند.

درمان‌های تخصصی ممکن است شامل جلسات روان‌درمانی، درمان شناختی-رفتاری (CBT)، و در برخی موارد، دارودرمانی باشد. این روش‌ها به افراد کمک می‌کنند تا مهارت‌های مدیریت زمان، تمرکز، و تنظیم احساسات را بهبود بخشند. مشاوره تخصصی همچنین می‌تواند به افراد کمک کند تا استراتژی‌های موثری برای مقابله با چالش‌های روزمره پیدا کنند و در نتیجه، یک محیط امن برای ADHD ایجاد شود که در آن فرد احساس حمایت و درک کند.

نقش خانواده و دوستان در حمایت

خانواده و دوستان نقش بسیار مهمی در ایجاد یک محیط امن برای ADHD دارند. حمایت عاطفی و عملی از سوی نزدیکان می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به ADHD کمک کند. اعضای خانواده و دوستان می‌توانند با درک و پذیرش ویژگی‌های خاص این اختلال، فضایی حمایتی و بدون قضاوت فراهم کنند.

تشویق به برقراری ارتباط باز و صادقانه، گوش دادن فعال، و ارائه بازخورد مثبت می‌تواند به تقویت روابط و افزایش اعتماد به نفس افراد مبتلا به ADHD کمک کند. همچنین، خانواده‌ها می‌توانند با مشارکت در برنامه‌های درمانی و آموزشی، به فرد کمک کنند تا مهارت‌های جدید را یاد بگیرد و بهبود یابد.

استفاده از منابع و گروه‌های حمایتی

استفاده از منابع و گروه‌های حمایتی می‌تواند به افراد مبتلا به ADHD کمک کند تا احساس تنهایی کمتری کنند و از تجربیات دیگران بهره‌مند شوند. گروه‌های حمایتی، چه به صورت حضوری و چه آنلاین، فرصتی برای اشتراک‌گذاری تجربیات و یادگیری از دیگران فراهم می‌کنند.

این گروه‌ها می‌توانند شامل جلسات پشتیبانی برای افراد مبتلا به ADHD و همچنین جلسات آموزشی برای خانواده‌ها و مراقبان باشند. مشارکت در چنین گروه‌هایی می‌تواند به افراد کمک کند تا استراتژی‌های موثری برای مدیریت چالش‌های ADHD بیاموزند و احساس تعلق و حمایت بیشتری کنند.

علاوه بر این، دسترسی به منابع آموزشی مانند کتاب‌ها، مقالات، و وبینارهای تخصصی می‌تواند به افزایش آگاهی و درک بهتر از ADHD کمک کند. این منابع می‌توانند به افراد و خانواده‌ها کمک کنند تا با اطلاعات به‌روز و معتبر به مدیریت بهتر این اختلال بپردازند.

به طور کلی، نقش حمایت حرفه‌ای و درمانی در ایجاد یک محیط امن برای ADHD بسیار حائز اهمیت است و می‌تواند به بهبود وضعیت روانشناختی و عملکردی افراد مبتلا کمک کند.

نتیجه‌گیری

در پایان، توجه به نیازهای خاص افراد مبتلا به ADHD و ایجاد محیطی حمایتی و پایدار می‌تواند به بهبود زندگی آنان کمک کند. با طراحی محیط فیزیکی مناسب، ایجاد روال‌های روزانه و تقویت تعاملات اجتماعی، می‌توانیم به این افراد در مدیریت بهتر چالش‌های روزمره یاری برسانیم. همچنین، استفاده از تکنیک‌های مدیریت استرس و حمایت حرفه‌ای و درمانی نقش مهمی در این مسیر دارد. در نهایت، همه ما می‌توانیم با همدلی و فهم بیشتر، فضایی را ایجاد کنیم که در آن همه افراد، با هر نیازی، احساس امنیت و پذیرش کنند.

منابع

1. Carla Betker (2017). Environmental Strategies for Managing Attention Deficit Hyperactivity Disorder. N/A.
2. R. Ervin, L. Kern, Shelley Clarke, G. DuPaul, G. Dunlap, P. Friman (2000). Evaluating Assessment-Based Intervention Strategies for Students with ADHD and Comorbid Disorders within the Natural Classroom Context. Behavioral Disorders.
3. L. Curtis, Kalpana Patel (2008). Nutritional and environmental approaches to preventing and treating autism and attention deficit hyperactivity disorder (ADHD): a review.. Journal of alternative and complementary medicine.
4. T. Luke, Patel Kalpana (2008). Nutritional and environmental approaches to preventing and treating autism and attention deficit hyperactivity disorder (ADHD): a review.. Journal of Alternative and Complementary Medicine.
5. J. Halperin, D. Healey (2011). The influences of environmental enrichment, cognitive enhancement, and physical exercise on brain development: Can we alter the developmental trajectory of ADHD?. Neuroscience & Biobehavioral Reviews.
6. María Dolores Lainez Villao, Johanna Lilibeth Alcivar Ponce (2024). Concentration Techniques in the Classroom for Children with ADHD, in an Educational Unit in the Province of Santa Elena. South Eastern European Journal of Public Health.
7. Maddison Hood, O. Baumann (2024). Could Nature Contribute to the Management of ADHD in Children? A Systematic Review. International Journal of Environmental Research and Public Health.
8. Jae Han Kim, Jong Yeob Kim, Jinhee Lee, G. H. Jeong, Eun Lee, San Lee, Keumwha Lee, A. Kronbichler, B. Stubbs, M. Solmi, A. Koyanagi, Sung Hwi Hong, E. Dragioti, L. Jacob, A. Brunoni, A. Carvalho, J. Raduà, T. Thompson, Lee Smith, H. Oh, Lin Yang, I. Grabovac, F. Schuch, M. Fornaro, A. Stickley, T. Rais, G. S. de Pablo, J. Shin, P. Fusar-Poli (2020). Environmental risk factors, protective factors, and peripheral biomarkers for ADHD: an umbrella review.. The lancet. Psychiatry.
9. G. DuPaul, L. Weyandt, Grace M. Janusis (2011). ADHD in the Classroom: Effective Intervention Strategies. Theory Into Practice.
10. J. Halperin, A. Bédard, Jocelyn T. Curchack-Lichtin (2012). Preventive Interventions for ADHD: A Neurodevelopmental Perspective. Neurotherapeutics.