با پایان یافتن تابستان و بازگشت به مدرسه، خانواده‌ها در حال تطبیق با روال‌ها و زمان‌بندی‌های جدید هستند که منجر به ایجاد استرس مدرسه در والدین و کودکان شود. این تغییرات می‌تواند به ایجاد اختلال در روابط خانوادگی و روال هایی که در ماه‌های تابستانی پایه‌گذاری شده بودند، منجر شود. بازگشایی مدارس شامل مسائلی چون نگرانی‌های مالی و آموزشی و استرس جدا شدن است، که می‌تواند منبع اصلی استرس برای والدین و کودکان باشد.
هر خانواده‌ای منحصر به فرد بوده و تجربه‌های استرس‌زا متفاوتی دارد. برای نمونه، ممکن است یک والد تغییرات در روال‌های روزانه را متفاوت از دیگر والدین تحت تأثیر قرار دهد. این مقاله به بررسی راه‌هایی می‌پردازد که والدین می‌توانند استرس بازگشت کودکان به مدرسه را مدیریت کنند.
عوامل استرس در زمان بازگشایی مدارس
مدیریت مسئولیت‌های متعدد
بازگشت به مدرسه نیازمند مدیریت مجموعه‌ای از مسئولیت‌ها برای والدین است که شامل حضور در رویدادهای مدرسه، بسته‌بندی ناهار، و سازماندهی رفت‌وآمدها می‌شود. تمام این وظایف می‌توانند به استرس والدین اضافه شوند و فشار روانی را افزایش دهند. برنامه‌ریزی دقیق و تقسیم کارها می‌تواند به کاهش این فشار کمک کند. والدین می‌توانند با تقسیم مسئولیت‌ها بین اعضای خانواده و ایجاد یک برنامه روزانه منظم، بار مسئولیت‌های خود را کاهش دهند.
فشارهای مالی
شروع سال تحصیلی جدید می‌تواند باعث افزایش هزینه‌ها برای خانواده‌ها شود، از جمله خرید لوازم مدرسه، روپوش، و پرداخت هزینه‌های فعالیت‌های فوق برنامه. این فشارهای مالی می‌تواند استرس مدرسه را تشدید کند.
برای مدیریت این مشکلات، والدین می‌توانند بودجه‌بندی مناسبی انجام دهند و از تخفیف‌ها و فروش‌های ویژه مدرسه استفاده کنند. همچنین، تدوین یک برنامه مالی به منظور پوشش هزینه‌های پیش‌بینی شده می‌تواند فشارهای مالی را کاهش دهد.
استرس درباره تعاملات اجتماعی
والدین ممکن است درباره تعاملات اجتماعی فرزندان خود نگران باشند، به ویژه در مورد سازگاری با همسالان و مسائل اجتماعی مانند زورگویی. این نگرانی‌ها می‌توانند منجر به استرس مدرسه برای والدین شوند. برای مقابله با این استرس، والدین می‌توانند با فرزندان خود درباره تجربیات روزمره‌شان صحبت کرده و به آن‌ها ابزارهایی برای مدیریت موقعیت‌های اجتماعی چالش‌برانگیز بیاموزند. همچنین، مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی و گروه‌های پشتیبانی می‌تواند از حمایت اجتماعی بیشتری برخوردار شود.
راهکارهای مدیریت استرس بازگشایی مدارس
برقرار کردن ارتباط باز
داشتن گفتگوهای باز و صریح با اعضای خانواده می‌تواند در کاهش استرس و استرس مدرسه نقش مهمی ایفا کند. والدین می‌توانند جلسات منظم خانوادگی برگزار کنند تا درباره مسائل مدرسه و چالش‌های موجود صحبت کنند. این جلسات فرصت مناسبی برای تبادل نظر، یافتن راه‌حل‌های مشترک و حمایت از یکدیگر فراهم می‌کند. کودکان احساس می‌کنند که شنیده می‌شوند و والدین نیز از نگرانی‌ها و نیازهای فرزندان خود آگاه می‌شوند که این ارتباط باز باعث کاهش استرس و افزایش اعتماد به نفس در خانواده می‌شود.
جستجوی حمایت اجتماعی
مشاوره با دوستان مورد اعتماد، شرکت در گروه‌های پشتیبانی، و استفاده از خدمات مشاوره حرفه‌ای می‌تواند به والدین در مدیریت استرس مدرسه کمک کند. والدین می‌توانند تجربیات و احساسات خود را با دیگران به اشتراک بگذارند و از تجربیات مشابه دیگران بهره‌مند شوند. این اقدام‌ها نه تنها حس تعلق و درک را افزایش می‌دهد، بلکه می‌تواند راهکارهایی برای مقابله با استرس و استرس مدرسه ارائه دهد.
در نهایت، با ایجاد خطوط ارتباطی باز و جستجوی حمایت اجتماعی، والدین می‌توانند بهتر با چالش‌های بازگشت به مدرسه کنار بیایند و استرس مدرسه خود را مدیریت کنند. این تلاش‌ها نه تنها به والدین کمک می‌کند تا آرامش بیشتری پیدا کنند، بلکه محیطی امن‌تر و حمایتی‌تر برای کودکان ایجاد می‌کند که به آن‌ها در مواجهه با ترس‌ها و استرس‌های مدرسه کمک می‌کند.
ایجاد روال ساختاریافته
داشتن یک روال روزمره منظم و ثابت می‌تواند به کاهش استرس مدرسه برای والدین و کودکان کمک کند. روال‌های منظم، حس ایمنی و پیش‌بینی‌پذیری را افزایش می‌دهند که باعث کاهش استرس می‌شود. وقتی کودکان می‌دانند که چه انتظاراتی از آن‌ها وجود دارد و چه زمانی باید کارها را انجام دهند، احساس آرامش بیشتری می‌کنند و والدین نیز می‌توانند بهتر برنامه‌ریزی کنند.
برای مثال، داشتن یک زمان مشخص برای بیدار شدن، خوردن صبحانه و آماده شدن برای مدرسه می‌تواند به کاهش هرج و مرج صبحگاهی کمک کند و به کودک احساس امنیت و کنترل بیشتری بدهد. این روال‌ها باعث می‌شوند که همه در خانواده بتوانند بهتر و موثرتر با وظایف روزانه خود کنار بیایند و استرس مدرسه کاهش یابد.
تکنیک‌های مدیریت زمان
مدیریت موثر زمان، یکی از کلیدهای کاهش استرس مدرسه است. برخی از تکنیک‌های مدیریت زمان که والدین می‌توانند استفاده کنند، عبارتند از:
- اولویت‌بندی کارها: تعیین اولویت برای وظایف مهم‌تر و انجام آن‌ها در ابتدا می‌تواند به کاهش استرس کمک کند.
- تفویض مسئولیت‌ها: در خانواده، وظایف را بین اعضا تقسیم کنید. این کار نه تنها بار کارها را کم می‌کند بلکه به کودکان نیز مسئولیت‌پذیری را می‌آموزد.
- استفاده از تقویم خانوادگی: برنامه‌ها و وظایف هر عضو خانواده را در یک تقویم مشترک یادداشت کنید تا همگی از برنامه‌ها و زمان‌بندی‌ها مطلع باشند.
برای مثال، می‌توانید یک لیست کارها تهیه کنید که شامل وظایف روزمره و هفتگی هر فرد باشد. این کار باعث می‌شود که همه بدانند چه کاری باید انجام دهند و کی باید انجام شود، و اینکه هیچ وظیفه‌ای فراموش نمی‌شود.
ساده سازی وظایف روزانه
ساده‌سازی وظایف روزانه می‌تواند به کاهش استرس مدرسه کمک کند. برخی از نکات مؤثر در این زمینه عبارتند از:
- برنامه‌ریزی وعده‌های غذایی: تهیه و پخت وعده‌های غذایی در دسته‌های بزرگ و فریز کردن آن‌ها برای روزهای پرازدحام می‌تواند زمان زیادی را صرفه‌جویی کند.
- آمادگی شبانه: آماده‌سازی لباس‌ها، لوازم مدرسه و ناهارها در شب قبل از رفتن به مدرسه می‌تواند باعث کاهش فشار صبحگاهی شود.
- استفاده از لیست‌ها: تهیه لیست‌های خرید و وظایف می‌تواند به حفظ نظم و کاهش فراموش‌های احتمالی کمک کند.
برای مثال، می‌توانید هر شب قبل از خواب، لباس‌های فردا را آماده کنید و همه چیزهایی که کودک برای مدرسه نیاز دارد (مثل کتاب‌های کتابخانه، تکالیف، معرفی‌نامه‌ها و غیره) را در کیف مدرسه‌اش قرار دهید. این کارها باعث می‌شود که صبح‌ها به راحتی و بدون استرس بگذرند.
در نهایت، ایجاد یک روال ساختاریافته و استفاده از تکنیک‌های مدیریت زمان و ساده‌سازی وظایف روزانه، می‌تواند به والدین و کودکان کمک کند تا با کاهش استرس مدرسه، به شکلی مؤثرتر و آرام‌تر به مدرسه بازگردند. این تغییرات نه تنها به بهبود کیفیت زندگی کمک می‌کنند، بلکه محیطی پُرامنیت و پایدار برای تمام اعضای خانواده ایجاد می‌کنند.
انتظارات والدین
والدین اغلب خواهان بهترین‌ها برای فرزندان خود هستند و این تمایل می‌تواند به فشار و استرس مدرسه برای کودکان منجر شود. تمرکز بیش از حد بر عملکرد تحصیلی و نمرات می‌تواند به کودکان این پیام را ارسال کند که ارزش آن‌ها وابسته به موفقیت‌های تحصیلی‌شان است. برای کاهش این فشار، والدین باید انتظارات واقع‌بینانه‌ای را تعیین کرده و به کودکان خود نشان دهند که آن‌ها به عنوان فردی مستقل از نمراتشان مورد تقدیر قرار می‌گیرند.
برای مثال، به جای تمرکز بر نمرات نهایی، والدین می‌توانند تلاش‌ها و پیشرفت‌های روزانه کودکان خود را تشویق کنند. تاکید بر فرایند یادگیری و نه تنها نتیجه، می‌تواند به کاهش استرس مدرسه کودکان کمک کند و انگیزه بیشتری برای یادگیری ایجاد کند.
رویکرد معتدل به عملکرد تحصیلی
داشتن رویکردی معتدل به عملکرد تحصیلی به والدین کمک می‌کند تا ترکیبی از تشویق و حمایت را ارائه دهند. درک این نکته که موفقیت آینده فرزندان تنها با نمرات و توانایی آزمونی تعیین نمی‌شود و شامل رشد شخصی، توسعه شخصیتی و سلامت عاطفی نیز می‌شود، بسیار مهم است. والدین می‌توانند با تعامل با کودکان به تنظیم اهداف واقع‌بینانه و مناسب کمک کنند.
به عنوان مثال، با تعیین اهداف کوچک و قابل دستیابی، کودکان می‌توانند پیشرفت خود را ببیند و احساس موفقیت کنند که این امر به تقویت اعتماد به نفس و کاهش استرس مدرسه کمک می‌کند.
ارتباط با معلمان
داشتن ارتباط منظم با معلمان می‌تواند به والدین کمک کند تا از وضعیت تحصیلی و اجتماعی کودکان خود مطلع باشند. این ارتباط می‌تواند به شناسایی نیازها و نقاط قوت کودکان کمک کرده و راهکارهایی برای حمایت از آن‌ها ارائه دهد. والدین می‌توانند با معلمان در مورد نگرانی‌ها و مشاهده‌های خود صحبت کنند و به راهنمایی‌های حرفه‌ای آن‌ها گوش دهند.
برای مثال، ملاقات منظم با معلم هر چند ماه یک بار می‌تواند به والدین این امکان را بدهد که از پیشرفت دروس و رفتارهای اجتماعی فرزندشان مطلع شوند و در صورت نیاز، به اقدامات مناسب دست بزنند.
تشویق عشق به یادگیری
والدین باید تلاش کنند تا عشق به یادگیری و کنجکاوی طبیعی کودکان را تشویق کنند. تاکید بر تلاش به جای نتایج و جشن گرفتن موفقیت‌های کوچک می‌تواند به کودکان کمک کند تا نگرش مثبت‌تری نسبت به تحصیل داشته باشند و استرس مدرسه کاهش یابد. والدین می‌توانند کودکان خود را به خواندن کتاب‌های مختلف، کشف علاقه‌ها و فعالیت‌های هنری و علمی تشویق کنند.
برای مثال، والدین می‌توانند به جای تمرکز بر نتیجه نهایی آزمون‌ها، زمانی را برای مطالعه و بحث غیررسمی با فرزندان خود در موضوعات مورد علاقه‌شان اختصاص دهند که این امر باعث تقویت علاقه‌مندی آن‌ها به یادگیری می‌شود.
در نهایت، با مدیریت انتظارات و کاهش فشارهای مربوط به عملکرد تحصیلی، والدین می‌توانند به کاهش استرس مدرسه فرزندان خود کمک کنند و محیطی حمایتی‌تر و مثبت‌تری برای یادگیری ایجاد کنند. این اقدامات نه تنها به بهبود سلامت عاطفی کودکان کمک می‌کند، بلکه به آن‌ها اطمینان می‌دهد که ارزش آن‌ها فراتر از نمرات کلاسی است.
تمرین خودمراقبتی
در دوره‌ی انتقالی بازگشت به مدرسه، مهم است که والدین برای خود زمانی را برای خودمراقبتی و توجه کردن به نیازهای شخصی اختصاص دهند. زمانی که والدین احساس استرس کرده و از خود مراقبت نکنند، این امر می‌تواند به صورت ناخودآگاه به فرزندان نیز منتقل شود و استرس مدرسه آن‌ها را افزایش دهد.
خودمراقبتی به معنای داشتن همدلی برای خود و اختصاص دادن زمانی برای استراحت و بازسازی روانی است. این کار شامل شناسایی احساسات و پذیرش نیاز به انجام تمرین‌های خودمراقبتی است. از طریق انجام این کار، والدین می‌توانند مدیریت بهتری در مقابل استرس پیدا کرده و در مواجهه با چالش‌های بازگشت به مدرسه عملکرد بهتری داشته باشند.
تمرین خودمراقبتی می‌تواند روش مؤثری برای کاهش استرس و بهبود کیفیت زندگی باشد.
والدین می‌توانند از روش‌های مختلفی برای خودمراقبتی استفاده کنند تا به کاهش استرس و بهبود سلامت جسمانی و عاطفی خود کمک کنند. برخی از این روش‌ها شامل موارد زیر است:
- اختصاص زمان برای فعالیت‌های مورد علاقه مثل ورزش، مطالعه یا گذراندن وقت با دوستان.
- پیدا کردن زمان‌هایی برای انجام سرگرمی‌ها و فعالیت‌های خلاقانه که می‌تواند روحیه را تقویت کند.
- تبعیت از یک برنامه غذایی سالم و متعادل که به افزایش انرژی و بهبود افزایش کلی سلامت کمک می‌کند.
برای مثال، شرکت در یک کلاس یوگا یا حتی انجام تمرینات یوگا در خانه می‌تواند به آرامش ذهن و بدن کمک کند. همچنین، اختصاص دادن زمانی برای خواندن کتاب یا گوش دادن به موسیقی مورد علاقه می‌تواند مفید باشد.
تکنیک‌های آرامش‌بخش
تکنیک‌های مختلف آرامش‌بخش می‌توانند در کاهش استرس مدرسه موثر باشند. این تکنیک‌ها به والدین کمک می‌کنند تا بتوانند استرس را مدیریت کرده و احساسات منفی را کنترل کنند. برخی از این تکنیک‌ها عبارتند از:
- تمرین تنفس عمیق: تنفس عمیق می‌تواند به کاهش ضربان قلب و کاهش تنش کمک کند. برای این کار می‌توانید به راحتی نشسته و چند نفس عمیق بکشید، نگه دارید و سپس آهسته بازدم کنید.
- مدیتیشن و مراقبه: مدیتیشن می‌تواند به والدین کمک کند تا ذهن خود را آرام کرده و تمرکز بیشتری بر لحظه حال داشته باشند. این تکنیک نیازی به زمان زیاد ندارد و می‌تواند در هر زمان و مکانی انجام شود.
- پیاده‌روی همراه با ذهن‌آگاهی: پیاده‌روی نیز می‌تواند به کاهش استرس و استرس مدرسه کمک کند. در حین پیاده‌روی، تمرکز خود را بر روی تنفس و حس‌های بدنی متمرکز کنید.
تکنیک‌های آرامش‌بخش می‌توانند به راحتی در برنامه روزانه جا داده شوند و نیاز به زمان زیادی ندارند. به عنوان مثال، می‌توانید در حین انجام کارهای روزمره مدیتیشن کنید، تمرینات تنفس عمیق را در زمان‌های کوتاه بین فعالیت‌های مختلف انجام دهید یا حتی وقتی به مدرسه می‌روید یک پیاده‌روی کوتاه و آرامش‌بخش داشته باشید.
در نهایت، با اولویت دادن به خودمراقبتی و بهره‌گیری از تکنیک‌های آرامش‌بخش، والدین می‌توانند استرس خود را کاهش داده و بهبود کلی در کیفیت زندگی خود تجربه کنند. این اقدام‌ها نه تنها به والدین کمک می‌کنند تا استرس را مدیریت کنند، بلکه به کودکان نیز اجازه می‌دهد تا از الگوهای مثبت خود پیروی کنند و به آرامش روانی دست یابند.
تأثیر بر زوج‌ها
استرس مدرسه و استرس‌های مرتبط با بازگشت به مدرسه می‌تواند بر روابط زوج‌ها نیز تأثیر بگذارد. استرس اضافی می‌تواند باعث تنش و سوءتفاهم بین زوج‌ها شود و حتی به رابطه زناشویی آسیب بزند. برای مقابله با این مشکلات، ضروری است که زوج‌ها با یکدیگر صحبت کنند و نیازها و نگرانی‌های خود را به اشتراک بگذارند.
برای مثال، می‌توانید زمانی را برای بحث و گفتگو درباره مسائل مدرسه و چالش‌های مرتبط با آن اختصاص دهید و به یکدیگر گوش دهید. این ارتباط باز می‌تواند احساس حمایتی ایجاد کند و به شما کمک کند که به عنوان یک تیم با مشکلات مواجه شوید.
نگرش مثبت و انعطاف‌پذیری
داشتن نگرش مثبت و پذیرش انعطاف‌پذیری می‌تواند به والدین کمک کند تا با استرس و استرس مدرسه به شکلی مؤثرتر مقابله کنند. تمرکز بر نکات مثبت و یادگیری از اشتباهات می‌تواند به توسعه دیدگاه مثبت‌تری نسبت به چالش‌های روزمره منجر شود.
برای مثال، وقتی چیزی خلاف انتظار رخ می‌دهد، به جای تمرکز بر جنبه های منفی، سعی کنید به فرصت‌های یادگیری و رشد نگاه کنید. این نگرش مثبت می‌تواند به شما کمک کند که با مشکلات به شکلی سازنده‌تر برخورد کنید و استرس مدرسه خود را کاهش دهید.
نتیجه‌گیری
در نهایت، با ساختن تحمل و اتخاذ استراتژی‌های مقابله‌ای مؤثر، والدین می‌توانند به کاهش استرس مدرسه خود و فرزندانشان کمک کنند. این استراتژی‌ها شامل تمرینات خودمراقبتی منظم، داشتن ارتباط باز با زوج‌ها و افراد دیگر، و حفظ نگرش مثبت و انعطاف‌پذیری است.
با چنین رویکردی، والدین می‌توانند به بهبود کیفیت زندگی خانواده کمک کنند و به کودکان خود نیز یاد بدهند که چگونه با استرس‌ها و چالش‌های مدرسه به شکلی سالم و موثر برخورد کنند. این اقدامات نه تنها به ایجاد محیطی آرام و پایدار کمک می‌کند، بلکه باعث تقویت روابط خانوادگی و افزایش رضایت کلی می‌شود.
منابع
- Fields A, Harmon C, Lee Z, Louie JY, Tottenham N. Parent’s anxiety links household stress and young children’s behavioral dysregulation. Dev Psychobiol. 2021;63(1):16–30.
- Ayala EE, Winseman JS, Johnsen RD, Mason HRC. U.S. medical students who engage in self-care report less stress and higher quality of life. BMC Medical Education. 2018;18(1):189.
- Bögels SM, Emerson LM. The mindful family: a systemic approach to mindfulness, relational functioning, and somatic and mental health. Current Opinion in Psychology. 2019;28:138–142.
