افسردگی میتواند به شکلهای مختلف ظاهر شود و افراد را به طرق مختلف تحت تأثیر قرار دهد. یکی از این اشکال که اخیراً مورد بحث قرار گرفته است، افسردگی پنهان یا به اصطلاح “افسردگی با عملکرد بالا” است.
افسردگی پنهان اصطلاحی است که به توصیف افرادی اطلاق میشود که علائم افسردگی را تجربه میکنند اما به نظر میرسد به طور عادی کار میکنند. از دید دیگران، این افراد مشکلی ندارند و همچنان فعالیتهای روزمره خود را به خوبی انجام میدهند.
در حالی که افسردگی پنهان اصطلاحی شناخته شده در بین عموم است، این اصطلاح در “راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی” (DSM-5-TR) به عنوان یک وضعیت رسمی شناخته نمیشود.
در عوض، افسردگی پنهان بهصورت غیررسمی مورد استفاده قرار میگیرد تا علائم مخفی افسردگی را توصیف کند که معمولاً توسط دیگران نادیده گرفته میشود و به نظر نمیرسد که عملکرد روزمره فرد را تحت تأثیر قرار دهد.
تصورات غلط درباره افسردگی پنهان
مفهوم افسردگی پنهان میتواند به یک درک اشتباه منجر شود. هنگامی که گفته میشود یک نفر با افسردگی پنهان همچنان به عملکرد بالایی دست مییابد، این واقعیت را که علائم میتواند به شدت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد نادیده میگیرد. با وجود استفاده روزافزون از اصطلاح “افسردگی پنهان”، بسیاری از کارشناسان معتقدند که این اصطلاح میتواند مشکلاتی ایجاد کند. یکی از مشکلات این است که این اصطلاح ممکن است شدت و جدیت افسردگی را کاهش دهد.
حتی اگر شخصی قادر به ادامه کار باشد، این به معنای واقعی فقدان ناراحتی یا چالشهای جدی نیست. اینگونه افراد ممکن است به دلیل توانایی در پنهان کردن علائم از دیگران دچار مشکلات بیشتری شوند زیرا از حمایت و درمانهای لازم برخوردار نمیشوند.
برای مثال، فردی ممکن است در محل کار بسیار موفق باشد و وظایف خود را به خوبی انجام دهد، در حالی که در تنهایی درگیر احساسات شدیدی چون ناامیدی، افسردگی و اضطراب است. این مسئله میتواند منجر به افزایش فشار روانی و در درازمدت به وخامت بیشتر وضعیت روانی منجر شود.
استفاده از اصطلاح “افسردگی پنهان” میتواند نقشی در تقویت انگها درباره بیماریهای روانی ایفاء کند. این اصطلاح ممکن است باعث شود برخی افراد احساس کنند که باید بتوانند با وجود علائم شدید افسردگی همچنان به عملکرد بالا ادامه دهند.
این انتظارات غیرواقعی میتواند افراد را از جستجوی کمک حرفهای و درمان مناسب باز دارد. آنهایی که قادر به ادامه کار خود نیستند، ممکن است احساس ناکامی و ناتوانی بیشتری کنند، چون فکر میکنند باید بتوانند مانند افراد با افسردگی پنهان عمل کنند.
توصیف افسردگی به عنوان “پنهان” اغلب به اشتباه منجر به تفکر این میشود که علائم کماهمیت یا غیرجدی هستند. این اشتباهات میتوانند پیامدهای خطرناکی داشته باشند:
- نادیده گرفتن علائم: توصیف افسردگی پنهان به عنوان حالت عملکرد بالا میتواند باعث شود افراد فکر کنند نیازی به درمان ندارند و علائم خود را نادیده بگیرند.
- عدم درخواست کمک: با توجه به این که تصور میشود فرد با افسردگی پنهان نباید به دنبال کمک باشد، افراد ممکن است از درخواست حمایت و مشاوره خودداری کنند.
- افزایش فشار روانی: افرادی که احساس میکنند باید علائم خود را پنهان کنند و همچنان به عملکرد بالا بپردازند، ممکن است دچار استرس و فشار روانی بیشتری شوند.
به عنوان مثال، فردی ممکن است به خاطر این که علائم افسردگی خود را از دید دیگران مخفی میکند، دچار استرس و اضطراب بیشتری شود. این وضعیت میتواند به مرور زمان شدت یابد و به انواع دیگر مسائل بهداشتی روانی منجر شود.
علائم افسردگی پنهان
علائم هیجانی
افسردگی پنهان میتواند علائم متنوع و پیچیدهای ایجاد کند. علائم احساسی این نوع افسردگی شامل موارد زیر میباشد:
- احساس مداوم غم یا خالی بودن: افراد ممکن است همواره احساس غمگینی یا پوچی داشته باشند، حتی در شرایطی که به نظر میرسد همه چیز خوب است.
- احساس ناامیدی یا بدبینی: دیدگاههای منفی و احساس ناامیدی نیز از علائم متداول افسردگی پنهان هستند.
- احساس گناه یا بیارزشی: افراد ممکن است به طور غیرمنطقی شکلهای شدید از گناه یا بیارزشی را تجربه کنند.
- تحریکپذیری یا اضطراب: احساس تحریکپذیری و اضطراب ممکن است به صورت مداوم در این افراد دیده شود.
- از دست دادن علاقه یا لذت: فعالیتهایی که سابقاً لذتبخش بودند ممکن است دیگر خوشایند نباشند.
علائم جسمانی
افسردگی پنهان میتواند علائم جسمانی نیز ایجاد کند که ممکن است به سادگی قابل تشخیص نباشند:
- خستگی و بیحالی: احساس خستگی و کمبود انرژی یکی از شایعترین علائم جسمانی است.
- کندی حرکات و گفتار: افراد ممکن است به صورت غیرعادی آهسته حرکت یا صحبت کنند.
- مشکلات تمرکز و حافظه: عدم تمرکز، مشکلات حافظه و دشواری در تصمیمگیری نیز از علائم رایج است.
- تغییرات در خواب: مشکلات خواب، از جمله بیخوابی یا خواب بیش از حد، ممکن است مشاهده شوند.
- تغییرات در اشتها و وزن: تغییرات قابل توجه در اشتها و وزن نیز میتواند نشانهای از افسردگی پنهان باشد.
- افکار مرتبط با مرگ یا خودکشی: افکار مربوط به مرگ، خود-آزاری یا خودکشی از علائم بسیار جدی هستند که نیاز به توجه فوری دارند.
- علائم جسمانی نظیر سردرد، دلدرد و مشکلات گوارشی: این علائم جسمانی میتوانند بدون علت واضح پزشکی به وجود بیایند و به درمان مقاوم باشند.
افسردگی پنهان میتواند از لحاظ شدت متفاوت باشد. از علائم خفیف تا شدید، افراد ممکن است انواع مختلفی از این علائم را تجربه کنند:
- شدت خفیف: در این مرحله، فرد ممکن است قادر باشد روزمرگیهای خود را انجام دهد اما همچنان علائم ناخوشایندی را تجربه کند.
- شدت متوسط: علائم ممکن است کارکرد فرد را در برخی از جنبههای زندگی تحت تأثیر قرار دهد.
- شدت شدید: در حالت شدید، علائم ممکن است عملکرد روزانه فرد را به طور کامل مختل کنند و حتی منجر به افکار خودکشی یا خود-آزاری شوند.
به عنوان مثال، فردی ممکن است در مراحل ابتدایی همچنان قادر به ادامه کارهای خود باشد، اما با گذر زمان و بدون دریافت درمان مناسب، علائم شدت یافته و توانایی فرد در انجام وظایف روزانه را بیشتر به چالش میکشد.
علل افسردگی پنهان
عدم تعادل در انتقال دهنده های عصبی در مغز
عدم تعادل در برخی از انتقالدهندههای عصبی (مواد شیمیایی مغز) که وظیفه تنظیم حالت روانشناختی را دارند، میتواند به افسردگی منجر شود. این انتقالدهندهها شامل سروتونین، نوراپینفرین و دوپامین هستند. کاهش سطح این انتقالدهندههای عصبی میتواند احساسات منفی و علائم افسردگی را تقویت کند.
برای مثال، کاهش سطح سروتونین میتواند به افسردگی و اضطراب منجر شود. به همین ترتیب، کاهش دوپامین ممکن است باعث از دست دادن انگیزه و لذت شود.
ژنتیک
افسردگی اغلب یک عنصر ژنتیکی دارد و میتواند در خانوادهها رایج باشد. اگر یک یا چند عضو خانواده دچار افسردگی باشند، احتمال بیشتری وجود دارد که شما نیز این وضعیت را تجربه کنید. تحقیقات نشان داده است که وجود ژنهای خاص میتواند خطر ابتلا به افسردگی را افزایش دهد.
برای مثال، اگر یکی از والدین شما به افسردگی مبتلا باشد، احتمال ابتلای شما نیز افزایش مییابد. همچنین داشتن اقوام نزدیک با سابقه افسردگی میتواند این احتمال را بیشتر کند.
رویدادهای زندگی
وقایع ناراحتکننده یا استرسزا در زندگی، مانند پایان یک رابطه، از دست دادن شغل یا فوت یکی از عزیزان، میتوانند موجب تحریک افسردگی شوند. این نوع رویدادها ممکن است عوامل تشدید کنندهای برای افسردگی پنهان باشند.
برای مثال، از دست دادن یک شغل مورد علاقه میتواند منجر به احساس ناامیدی و ارزشزدایی شود، که این موارد میتوانند به افسردگی پنهان منجر شوند.
تروما
تجارب تروماتیک یا قرار گرفتن در شرایط استرسزا میتواند به بروز اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) منجر شود. افرادی که تجربه تروما دارند، ممکن است علائم افسردگی پنهان را نشان دهند.
برای مثال، افرادی که دوران کودکی سختی را پشت سر گذاشتهاند یا درگیر تصادفات و حوادث تروماتیک بودهاند، ممکن است به مرور زمان علائم افسردگی پنهان را تجربه کنند.
اختلالات جسمی
اختلالات جسمی مانند بیماریهای قلبی، دیابت، سرطان، پارکینسون و درد مزمن میتواند خطر ابتلا به افسردگی را افزایش دهد. این وضعیتها ممکن است علائم افسردگی پنهان را تشدید کنند.
برای مثال، افرادی که با درد مزمن دست و پنجه نرم میکنند، ممکن است به دلیل محدودیتهای جسمانی بیشتر مستعد ابتلا به افسردگی شوند.
داروها
مصرف برخی داروها میتواند افسردگی را به عنوان یکی از عوارض جانبی به همراه داشته باشد. اگر داروهایی مصرف میکنید که علائم افسردگی را تشدید میکنند، مهم است که با پزشک خود مشورت کنید.
به عنوان مثال، برخی داروهای فشار خون بالا و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) میتوانند اثرات جانبی ایجاد کنند که ممکن است موجب افسردگی شوند.
مواد مخدر
مصرف الکل و مواد مخدر میتواند افسردگی را ایجاد یا تشدید کند. این مواد میتوانند به شیمی مغز ضربه بزنند و وضعیت افسردگی را بدتر کنند.
برای مثال، اعتیاد به الکل میتواند موجب کاهش سروتونین و دوپامین در مغز شود که این میتواند علائم افسردگی پنهان را شدت بخشد.
ویژگیهای شخصیتی
برخی ویژگیهای شخصیتی ممکن است افراد را بیشتر مستعد تجربه افسردگی کنند. افرادی که به کمالگرایی تمایل دارند یا به راحتی تحت تأثیر استرس قرار میگیرند، ممکن است بیشتر در معرض افسردگی پنهان باشند.
برای مثال، افرادی که به شدت کمالگرا هستند ممکن است احساس کنند که هیچگاه به اندازه کافی خوب نیستند، حتی زمانی که از دید دیگران بسیار موفق به نظر میرسند.
تشخیص افسردگی پنهان
افسردگی پنهان یک اصطلاح غیررسمی است که در ادبیات علمی و کتابهای راهنمای بالینی مانند “راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، نسخه ۵” (DSM-5-TR) نیامده است. این اصطلاح عمدتاً برای توصیف افرادی استفاده میشود که علائم افسردگی را تجربه میکنند اما همچنان به نظر میرسند که عملکرد روزانه خود را به خوبی ادامه میدهند.
انواع اختلالات افسردگی
چندین نوع مختلف از اختلالات افسردگی وجود دارد که هر کدام با مشخصات و ویژگیهای خاص خود تعریف میشوند. این اختلالات عبارتند از:
- اختلال افسردگی عمده (MDD): این نوع افسردگی، که به عنوان افسردگی بالینی نیز شناخته میشود، به شکل افسردگی شدید تعریف میشود که بیش از دو هفته دوام دارد.
- اختلال افسردگی مداوم (PDD): این نوع افسردگی که به نام دیس تایمیا نیز شناخته میشود، بیش از دو سال طول میکشد و دارای دورههای کم و شدیدتری است.
- اختلال عاطفی فصلی (SAD): این نوع افسردگی به طور دورهای در زمستان، وقتی که نور خورشید کمتر است، اتفاق میافتد و در تابستان بهبود مییابد.
- افسردگی پس از زایمان (Perinatal Depression): این نوع افسردگی در دوران بارداری یا پس از زایمان رخ میدهد و شامل افسردگی دوران بارداری و افسردگی پس از زایمان میباشد.
- اختلال ناخوشی قبل از قاعدگی (PMDD): این نوع اختلال شامل علائم افسردگی و نوسانات خلقی شدید در روزهای منتهی به قاعدگی است.
- افسردگی دوقطبی (Bipolar Depression): افرادی که دچار اختلال دوقطبی هستند بین دورههای افسردگی و شیدایی نوسان دارند.
- افسردگی همراه با سایکوز (Psychotic Depression): این نوع افسردگی شامل علائم سایکوز، مانند توهمات و هذیانها، علاوه بر علائم افسردگی است.
تشخیص و درمان افسردگی پنهان به عهده متخصصان سلامت روان است. یک روانپزشک یا روانشناس قادر است علائم افسردگی شما را ارزیابی کند و تشخیص دقیقی ارائه دهد. فرایند تشخیص شامل بررسی تاریخچه پزشکی، مصاحبه بالینی و استفاده از پرسشنامههای استاندارد میباشد.
پس از تشخیص، ارائهدهندگان خدمات سلامت روان میتوانند برنامه درمانی مناسبی برای شما تهیه کنند، که ممکن است شامل ترکیبی از درمانهای دارویی و رواندرمانی باشد. همکاری با یک متخصص به شما کمک میکند علائم را مدیریت کرده و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشید.
علل پنهان کردن افسردگی
مسایل فرهنگی و خانوادگی
یکی از دلایلی که افراد ممکن است افسردگی خود را مخفی کنند، مسایل فرهنگی و خانوادگی است. برخی فرهنگها و خانوادهها ممکن است از صحبت کردن درباره مشکلات روانی خودداری کنند و این مسئله را به عنوان نشانهای از ضعف ببینند.
برای مثال، در برخی جوامع ممکن است تأکید بر روی این باشد که فرد باید مشکلات خود را پنهان کند و از به اشتراک گذاشتن احساسات خود بپرهیزد. این رویکرد میتواند افراد را از جستجوی کمکهای لازم باز دارد و علائم آنها را تشدید کند.
باورها و ترسهای شخصی
باورها و ترسهای شخصی نیز میتوانند نقش مهمی در پنهان کردن افسردگی ایفا کنند. افرادی که از نشان دادن ضعف و آسیبپذیری نگران هستند، ممکن است تلاش کنند تا علائم خود را مخفی کنند.
برخی افراد ممکن است به اشتباه فکر کنند که از طریق توانمندی فردی و “قدرت ذهنی” میتوانند بر افسردگی غلبه کنند، بدون نیاز به درمان حرفهای. این باور میتواند منجر به نادیده گرفتن علائم جدی و عدم درخواست کمک شود.
برای مثال، فردی که احساس میکند از بیان افسردگی خود شرم دارد، ممکن است از ترس قضاوت شدن توسط دیگران یا از دست دادن موقعیتهای اجتماعی، مشکلات خود را مخفی کند.
مسایل شغلی و روابط
پنهان کردن افسردگی میتواند تأثیرات جدی بر شغل و روابط فرد داشته باشد. نگرانی از تاثیر منفی افسردگی بر عملکرد شغلی یا روابط اجتماعی میتواند افراد را وادار کند که علائم خود را پنهان کنند.
در محیط کار، افراد ممکن است تلاش کنند تا با قدرت و انرژی بیشتری کار کنند تا نشان دهند مشکلی ندارند، حتی در زمانی که احساس بسیار بدی داشته باشند. این تلاش میتواند به استرس و خستگی بیشتری منجر شود و در طولانی مدت کارایی و سلامت روانشناختی فرد را کاهش دهد.
همچنین، پنهان کردن افسردگی از اعضای خانواده و دوستان میتواند روابط شخصی را تحت تاثیر قرار دهد. عدم ابراز احساسات میتواند باعث ایجاد فاصله در روابط و کاهش حمایت اجتماعی شود که این مسئله خود میتواند به تشدید افسردگی منجر شود.
فرض کنید فردی به تازگی شغلی را که دوست داشت از دست داده و احساس افسردگی میکند، اما از ترس اینکه توسط دوستان و خانواده قضاوت شود، مشکلی ندارد میکند. این تصمیم ممکن است منجر به افزایش استرس و تنهایی او شود.
یا مثلاً، فردی که در یک محیط کاری رقابتی فعالیت میکند، ممکن است علائم افسردگی را مخفی نگه دارد تا از دید همکاران و مدیران قوی به نظر رسد. این وضعیت میتواند به خستگی روانی و کاهش کیفیت زندگی او منجر شود.
درمان افسردگی پنهان
رواندرمانی
رواندرمانی یکی از روشهای موثر برای درمان افسردگی پنهان است. انواع مختلفی از رواندرمانی وجود دارد که میتواند در کاهش علائم افسردگی موثر باشد، از جمله:
- روان درمانی شناختی رفتاری (CBT): این نوع درمان به شما کمک میکند الگوهای فکری منفی را شناسایی و تغییر دهید. مثلاً، اگر فردی با افسردگی پنهان به این باور برسد که نمیتواند کاری را به درستی انجام دهد، درمانگر به او کمک میکند این الگوهای فکری را تحلیل کرده و تغییر دهد.
- درمان دیالکتیکی رفتاری (DBT): این روش به افراد کمک میکند تا احساسات خود را بهتر مدیریت کرده و از مهارتهای مقابلهای موثرتری استفاده کنند.
- روشهای مبتنی بر ذهنآگاهی: این روشها میتوانند به افراد کمک کنند تا در لحظه حاضر باشند و از اضطراب و نگرانیهای آینده آزاد شوند.
درمان دارویی
در بسیاری از موارد، داروهای ضد افسردگی میتوانند برای درمان افسردگی پنهان مفید باشند. این داروها با تنظیم تعادل مواد شیمیایی مغز (مانند سروتونین، نوراپینفرین و دوپامین) عمل میکنند. انواع مختلفی از داروهای ضد افسردگی وجود دارد که ممکن است پزشک برای شما تجویز کند:
- مهارکنندههای بازجذب سروتونین (SSRIs): این داروها معمولاً اولین گزینه در درمان افسردگی هستند و شامل داروهایی مانند فلوکستین و سرتالین میشوند.
- مهارکنندههای بازجذب سروتونین و نوراپینفرین (SNRIs): این داروها شامل ونلافاکسین و دولوکستین هستند و میتوانند به تنظیم هر دو تنظیمکننده سروتونین و نوراپینفرین کمک کنند.
- داروهای ضد افسردگی دیگر: داروهای دیگری مانند بوپروپیون و میرتازاپین نیز ممکن است تجویز شوند.
معمولاً یافتن داروی مناسب و تنظیم دوز مناسب طول میکشد، بنابراین مهم است که تحت نظر پزشک خود باشید و همه تغییرات و عوارض جانبی را گزارش کنید.
گروههای حمایتی
گروههای حمایتی فضایی امن برای به اشتراک گذاشتن تجربیات و احساسات خود با افرادی که وضعیت مشابهی دارند، فراهم میکنند. شرکت در گروههای حمایتی میتواند فواید زیادی داشته باشد:
- حس همدلی و محرمیت: گفتوگو با افرادی که تجربه مشابهی دارند میتواند احساس تنهایی را کاهش دهد و حس محرمیت و همدلی ایجاد کند.
- اشتراک گذاری استراتژیهای مقابلهای: اعضای گروه میتوانند استراتژیها و روشهایی را که برای آنان موثر بوده است به اشتراک بگذارند.
- افزایش انگیزه: مشاهده پیشرفت دیگران میتواند به شما انگیزه دهد تا به تلاش خود ادامه دهید.
برای مثال، فردی که به افسردگی پنهان مبتلا است، ممکن است در یک گروه حمایتی شرکت کند و متوجه شود که دیگران نیز با چالشهای مشابهی روبرو هستند. این تجربه میتواند به افزایش احساس اتصال و کاهش احساس انزوا کمک کند.
نتیجه گیری
افسردگی پنهان به یکی از چالشهای بزرگی که افراد بسیاری با آن روبرو هستند، اشاره دارد. با این حال، بسیاری از افراد به دلیل انگ مرتبط با مسائل سلامت روان، از بحث درباره وضعیت خود خودداری میکنند. شکستن انگ پیرامون افسردگی پنهان بسیار مهم است.
باید به یاد داشته باشیم که افسردگی یک بیماری مانند هر بیماری جسمی دیگر است و نیاز به درمان و حمایت دارد. بحث باز و صادقانه درباره تجربیات میتواند به کاهش استیگما و افزایش آگاهی کمک کند. برای مثال، افراد مشهوری که درباره مبارزات خود با افسردگی صحبت میکنند میتوانند الگوهای قدرتمندی برای دیگران باشند.
منابع
- Pananookooln, C., Akaranee, J., & Silpasuwanchai, C. (2023). Comparing Selective Masking Methods for Depression Detection in Social Media. Computational Linguistics.
- Shetty, P., Mane, A., Fulmali, S., & Uchit, G. (2018). Understanding masked depression: A Clinical scenario. Indian Journal of Psychiatry, 60(Suppl 1), S97-S102.
- Patel, V., Weobong, B., Weiss, H. A., Anand, A., Bhat, B., Katti, B., … & Fairburn, C. G. (2017). The Healthy Activity Program (HAP), a lay counsellor-delivered brief psychological treatment for severe depression, in primary care in India: a randomised controlled trial. The Lancet, 389(10065), 176-185.
- Gerber, L., & Gaudillière, J. P. (2016). Marketing Masked Depression: Physicians, Pharmaceutical Firms, and the Redefinition of Mood Disorders in the 1960s and 1970s. Bulletin of the History of Medicine, 90(3), 455-490.
- Poleszczyk, A. (2019). P53-F Successful repeated courses of rTMS in pharmacoresistant masked depression – Case series. Clinical Neurophysiology, 130(7), e103-e104.
- Bressington, D. T., Cheung, T. C., Lam, S. C., Suen, L. K., Fong, T. K., Ho, H. S., & Xiang, Y. T. (2020). Association Between Depression, Health Beliefs, and Face Mask Use During the COVID-19 Pandemic. Frontiers in Psychiatry, 11, 571179.
- Chen, X., & Luo, T. (2023). Catching Elusive Depression via Facial Micro-Expression Recognition. IEEE Communications Magazine, 61(5), 43-49.
- Jones, L., Black, S. R., Arnold, L. E., & Fristad, M. A. (2019). Not All Masks Are Created Equal: Masking Success in Clinical Trials of Children and Adolescents. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 48(2), 168-182.
- Victor, T. A., Drevets, W. C., Misaki, M., Bodurka, J., & Savitz, J. (2017). Sex differences in neural responses to subliminal sad and happy faces in healthy individuals: Implications for depression. Journal of Neuroscience Research, 95(1-2), 703-710.
- Watters, A. J., Harris, A. W., & Williams, L. M. (2018). Electrocortical reactivity to negative and positive facial expressions in individuals with a family history of major depression. Biological Psychology, 136, 127-135.