ازدواج مصلحتی نوعی از پیوند زناشویی است که در آن صمیمیت و ارتباط عاطفی عمیق وجود ندارد. این نوع ازدواج می‌تواند به دلایل مختلفی شکل بگیرد، از جمله فشارهای اجتماعی، خانوادگی، اهداف سیاسی یا قانونی. در برخی فرهنگ‌ها، ازدواج مصلحتی پذیرفته شده است، در حالی که در فرهنگ‌های دیگر، این نوع ازدواج ناخوشایند یا حتی غیرقابل قبول تلقی می‌شود. در این مقاله، به بررسی جامع ازدواج مصلحتی، دلایل شکل‌گیری آن، نشانه‌های آن و راه‌های مقابله با آن می‌پردازیم.
دلایل ورود به ازدواج مصلحتی
جایگاه اجتماعی و فشار خانوادگی
یکی از دلایل اصلی ورود به ازدواج مصلحتی، فشارهای خانوادگی و اجتماعی است. در برخی جوامع، ازدواج به عنوان یک وظیفه اجتماعی تلقی می‌شود و افراد مجرد ممکن است با قضاوت‌های منفی روبرو شوند. این فشارها می‌تواند افراد را به سمت ازدواج‌هایی سوق دهد که بر پایه عشق و علاقه متقابل نیست.
برای مثال، در برخی فرهنگ‌های سنتی، خانواده‌ها ممکن است فرزندان خود را تحت فشار قرار دهند تا با فردی از طبقه اجتماعی یا خانواده مشخصی ازدواج کنند، حتی اگر بین آن‌ها عشق و علاقه‌ای وجود نداشته باشد. این نوع ازدواج‌ها اغلب با هدف حفظ یا ارتقای جایگاه اجتماعی خانواده صورت می‌گیرد.
فرض کنید دختری از یک خانواده سنتی که تحصیلات دانشگاهی دارد، با پسری از یک خانواده ثروتمند آشنا می‌شود. خانواده دختر، علی‌رغم عدم تمایل او، اصرار به این ازدواج دارند زیرا معتقدند این پیوند می‌تواند موقعیت اجتماعی و اقتصادی خانواده را بهبود بخشد. دختر، تحت فشار خانواده و ترس از طرد شدن، ممکن است به این ازدواج تن دهد، حتی اگر هیچ احساس عاطفی به آن پسر نداشته باشد.
اتحادهای سیاسی و اهداف قانونی
در برخی موارد، ازدواج مصلحتی می‌تواند با اهداف سیاسی یا قانونی انجام شود. این نوع ازدواج‌ها معمولاً در سطوح بالای جامعه یا در میان خانواده‌های سیاستمدار رایج‌تر است. هدف از این ازدواج‌ها می‌تواند ایجاد اتحاد بین دو خانواده قدرتمند، تقویت موقعیت سیاسی، یا دستیابی به مزایای قانونی خاص باشد.
به عنوان مثال، در تاریخ ایران و بسیاری از کشورهای دیگر، ازدواج‌های سیاسی بین خاندان‌های سلطنتی یا قبایل مختلف برای تحکیم روابط و جلوگیری از جنگ و درگیری رایج بوده است. در دنیای امروز نیز، گاهی اوقات افراد ممکن است برای دستیابی به اقامت قانونی در یک کشور یا بهره‌مندی از مزایای قانونی خاص، تن به ازدواج مصلحتی دهند.
به عنوان نمونه، تصور کنید فردی که قصد مهاجرت به کشور دیگری را دارد، با شهروندی از آن کشور آشنا می‌شود. آن‌ها ممکن است تصمیم بگیرند برای تسهیل روند مهاجرت و دریافت اقامت دائم، ازدواج کنند، حتی اگر رابطه عاطفی عمیقی بین آن‌ها وجود نداشته باشد. این نوع ازدواج، اگرچه ممکن است برای هر دو طرف منافعی داشته باشد، اما اساساً بر پایه مصلحت و نه عشق شکل گرفته است.
پذیرش اجتماعی و قضاوت‌های فرهنگی
در بسیاری از جوامع، مجرد ماندن تا سن خاصی می‌تواند منجر به قضاوت‌های منفی و فشارهای اجتماعی شود. این فشارها می‌تواند افراد را به سمت ازدواج مصلحتی سوق دهد، حتی اگر آمادگی یا تمایل واقعی برای ازدواج نداشته باشند.
برای مثال، در برخی فرهنگ‌ها، زنان مجرد بالای 30 سال ممکن است با برچسب‌هایی مانند “ترشیده” مواجه شوند. این فشار اجتماعی می‌تواند باعث شود افراد برای فرار از این قضاوت‌ها، به ازدواج‌هایی تن دهند که از نظر عاطفی رضایت‌بخش نیست. همچنین، در برخی جوامع، مردان مجرد ممکن است با تردید در مورد بلوغ یا مسئولیت‌پذیری‌شان روبرو شوند، که این امر نیز می‌تواند منجر به تصمیم‌گیری عجولانه برای ازدواج شود.
تصور کنید خانمی 35 ساله که در شغل خود موفق است اما هنوز ازدواج نکرده است. او ممکن است در مهمانی‌های خانوادگی مدام با سؤالاتی مانند “پس کی می‌خوای ازدواج کنی؟” یا “نگران نیستی دیگه دیر بشه؟” مواجه شود. این فشار مداوم می‌تواند او را به سمت پذیرش اولین خواستگار مناسب سوق دهد، حتی اگر احساس عاطفی خاصی به او نداشته باشد، تنها برای رهایی از این فشارها و قضاوت‌ها.
تغییر از ازدواج عاشقانه به ازدواج مصلحتی
از بین رفتن عشق
گاهی اوقات، ازدواجی که با عشق و علاقه آغاز شده است، می‌تواند به مرور زمان به یک ازدواج مصلحتی تبدیل شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که عشق و شور اولیه بین زوجین از بین می‌رود و جای خود را به بی‌تفاوتی یا حتی نارضایتی می‌دهد.
عوامل مختلفی می‌توانند در از بین رفتن عشق نقش داشته باشند:
- روزمرگی و یکنواختی در زندگی مشترک
- عدم توجه به نیازهای عاطفی یکدیگر
- مشکلات ارتباطی و سوء تفاهم‌های مکرر
- تغییرات شخصیتی و عدم رشد همسو
- فشارهای مالی و استرس‌های زندگی
برای مثال، زوجی که در ابتدای ازدواج عاشقانه با هم رفتار می‌کردند، ممکن است پس از چند سال به دلیل مشغله‌های کاری و فرزندپروری، زمان کمتری را به یکدیگر اختصاص دهند. این کاهش توجه و زمان مشترک می‌تواند منجر به کاهش صمیمیت و در نهایت، از بین رفتن عشق شود.
فرض کنید زوجی را که پس از 10 سال زندگی مشترک، متوجه می‌شوند دیگر هیچ احساس خاصی به یکدیگر ندارند. آن‌ها صبح‌ها بدون هیچ تعاملی از خانه خارج می‌شوند و شب‌ها تنها درباره مسائل روزمره صحبت می‌کنند. هر یک در گوشه‌ای از خانه مشغول کار خود هستند و حتی در تعطیلات نیز ترجیح می‌دهند وقت خود را جداگانه بگذرانند. این زوج، اگرچه هنوز با هم زندگی می‌کنند، اما در واقع در یک ازدواج مصلحتی قرار گرفته‌اند که در آن عشق و صمیمیت جای خود را به عادت و روزمرگی داده است.
ماندن به خاطر دلایل عملی
حتی زمانی که عشق و علاقه در یک رابطه کمرنگ می‌شود، زوج‌ها ممکن است به دلایل عملی و منطقی تصمیم بگیرند در کنار هم بمانند. این دلایل می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- مسائل مالی و اقتصادی
- نگهداری و تربیت فرزندان
- ترس از تنهایی و شروع مجدد
- نگرانی از قضاوت‌های اجتماعی
- حفظ ظاهر و موقعیت اجتماعی
به عنوان مثال، زوجی که دیگر عشق و علاقه‌ای به یکدیگر ندارند، ممکن است به خاطر فرزندان خود تصمیم بگیرند به زندگی مشترک ادامه دهند. آن‌ها ممکن است معتقد باشند که حفظ خانواده به صورت ظاهری، برای رشد و سلامت روانی فرزندانشان بهتر است. یا در مورد دیگر، زوجی ممکن است به دلیل مشکلات مالی و عدم استقلال اقتصادی، مجبور به ادامه زندگی مشترک شوند، حتی اگر از نظر عاطفی رضایتی از رابطه نداشته باشند.
تصور کنید زوجی را که پس از 15 سال زندگی مشترک، متوجه می‌شوند دیگر احساسات عاشقانه‌ای به یکدیگر ندارند. اما آن‌ها دو فرزند نوجوان دارند و هر دو در شغل‌هایشان به موفقیت‌های چشمگیری دست یافته‌اند. جدایی می‌تواند منجر به فروش خانه مشترک، تقسیم دارایی‌ها و تأثیر منفی بر موقعیت شغلی هر دو شود. علاوه بر این، آن‌ها نگران تأثیر طلاق بر فرزندانشان هستند. در نتیجه، تصمیم می‌گیرند علی‌رغم عدم وجود عشق، به زندگی مشترک ادامه دهند و تنها به عنوان شریک زندگی و والدین در کنار هم بمانند. این نمونه‌ای از ازدواج مصلحتی است که به دلایل عملی ادامه می‌یابد.
نشانه‌های ازدواج مصلحتی
فشار برای ماندن
یکی از نشانه‌های بارز ازدواج مصلحتی، احساس فشار برای ماندن در رابطه است. این فشار می‌تواند از منابع مختلفی ناشی شود:
- فشار درونی: ترس از تنهایی، احساس گناه، یا نگرانی از شکست
- فشار خانوادگی: توقعات والدین یا اطرافیان برای حفظ ازدواج
- فشار اجتماعی: نگرانی از قضاوت‌های جامعه یا از دست دادن موقعیت اجتماعی
- فشار اقتصادی: وابستگی مالی یا ترس از مشکلات اقتصادی پس از جدایی
برای مثال، زنی که در یک ازدواج مصلحتی قرار دارد، ممکن است به دلیل فشار خانواده و ترس از برچسب “زن مطلقه” در جامعه، تصمیم به ماندن در رابطه‌ای بگیرد که از نظر عاطفی رضایت‌بخش نیست. یا مردی که به دلیل وابستگی مالی همسرش و نگرانی از تأمین هزینه‌های زندگی دو خانواده پس از جدایی، در رابطه‌ای بدون عشق باقی می‌ماند.
فرض کنید خانمی که 20 سال است ازدواج کرده و دو فرزند دارد، متوجه می‌شود که دیگر هیچ احساس عاطفی به همسرش ندارد. او تحصیلات دانشگاهی دارد اما هرگز شاغل نبوده و از نظر مالی کاملاً به همسرش وابسته است. علاوه بر این، خانواده‌اش بسیار سنتی هستند و طلاق را امری ناپسند می‌دانند. این خانم، علی‌رغم نارضایتی عمیق از زندگی زناشویی، به دلیل فشارهای مالی، خانوادگی و اجتماعی، احساس می‌کند چاره‌ای جز ماندن در این رابطه ندارد.
کاهش وقت گذراندن با یکدیگر
در یک ازدواج سالم و عاشقانه، زوج‌ها تمایل دارند زمان زیادی را با یکدیگر بگذرانند. اما در ازدواج مصلحتی، معمولاً شاهد کاهش چشمگیر این زمان‌های مشترک هستیم. نشانه‌های این وضعیت می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- ترجیح دادن فعالیت‌های فردی به جای گذراندن وقت با همسر
- محدود شدن گفتگوها به مسائل روزمره و عملی زندگی
- عدم تمایل به برنامه‌ریزی برای فعالیت‌های مشترک یا تفریحات دو نفره
- احساس بی‌حوصلگی یا کسالت در زمان‌های با هم بودن
به عنوان مثال، زوجی که در یک ازدواج مصلحتی قرار دارند، ممکن است در طول هفته تنها چند دقیقه با هم صحبت کنند و آن هم محدود به مسائلی مانند هماهنگی برای کارهای خانه یا مسائل مالی باشد. آن‌ها ممکن است ترجیح دهند اوقات فراغت خود را به تنهایی یا با دوستان بگذرانند و تمایلی به برنامه‌ریزی برای تعطیلات یا شب‌های دو نفره نداشته باشند.
تصور کنید زوجی را که 10 سال است ازدواج کرده‌اند. در گذشته، آن‌ها هر جمعه شب را به عنوان “شب قرار” برای خود در نظر می‌گرفتند و به رستوران می‌رفتند یا فیلم تماشا می‌کردند. اما حالا، هر یک ترجیح می‌دهند جمعه شب‌ها را جداگانه بگذرانند. آقا معمولاً با دوستانش به باشگاه ورزشی می‌رود و خانم ترجیح می‌دهد در خانه کتاب بخواند یا سریال تماشا کند. حتی در تعطیلات، آن‌ها برنامه‌های جداگانه‌ای دارند و دیگر تمایلی به سفرهای دو نفره ندارند. این الگو می‌تواند نشانه‌ای از یک ازدواج مصلحتی باشد که در آن، زوجین دیگر لذتی از گذراندن وقت با یکدیگر نمی‌برند.
همه چیز ‘فقط خوب’ است
گاهی اوقات، نشانه‌ای که می‌تواند حاکی از یک ازدواج مصلحتی باشد، این است که همه چیز به ظاهر “خوب” است، اما عمق و معنای خاصی در رابطه وجود ندارد. این وضعیت می‌تواند با نشانه‌های زیر همراه باشد:
- عدم وجود تعارض یا اختلاف نظر جدی (که می‌تواند نشانه بی‌تفاوتی باشد)
- رضایت سطحی از زندگی مشترک
- احساس خلأ عاطفی علی‌رغم نبود مشکلات ظاهری
- عدم تجربه احساسات عمیق (چه مثبت و چه منفی) نسبت به همسر
- زندگی به صورت موازی و نه مشترک
برای مثال، زوجی ممکن است در ظاهر زندگی آرام و بدون تنشی داشته باشند. آن‌ها شاید هرگز دعوا نکنند، مسئولیت‌های خود را انجام دهند و حتی گاهی با هم به مهمانی بروند. اما در عین حال، هیچ شور و اشتیاقی برای بودن با یکدیگر ندارند، احساسات عمیقی را تجربه نمی‌کنند و در واقع، زندگی‌شان بیشتر شبیه دو هم‌خانه است تا دو همسر عاشق.
فرض کنید زوجی را که 15 سال است ازدواج کرده‌اند. آن‌ها هرگز با هم دعوا نمی‌کنند، هر کدام وظایف خود را به خوبی انجام می‌دهند، و حتی گاهی با هم به مهمانی می‌روند. اما وقتی از آن‌ها درباره رابطه‌شان سؤال می‌شود، پاسخ‌هایشان سطحی و بی‌روح است. “همه چیز خوبه”، “مشکلی نداریم”، “زندگی‌مون آرومه”. آن‌ها هیچوقت درباره آینده مشترک صحبت نمی‌کنند، برنامه‌ای برای تغییر یا بهبود رابطه ندارند، و در واقع، انگار در یک وضعیت خنثی و بی‌تفاوت گیر افتاده‌اند. این می‌تواند نشانه‌ای از یک ازدواج مصلحتی باشد که در آن، زوجین به یک همزیستی مسالمت‌آمیز اما بدون عمق عاطفی رسیده‌اند.
مقاومت در برابر تغییر
یکی دیگر از نشانه‌های ازدواج مصلحتی، مقاومت در برابر تغییر و عدم تمایل به رشد و پیشرفت در رابطه است. این وضعیت می‌تواند به شکل‌های زیر بروز کند:
- عدم تمایل به حل مشکلات موجود در رابطه
- بی‌میلی نسبت به یادگیری مهارت‌های جدید ارتباطی
- مقاومت در برابر پیشنهادات برای بهبود رابطه (مانند مشاوره زوجین)
- ترجیح دادن وضع موجود، حتی اگر رضایت‌بخش نباشد
- عدم حمایت از رشد و پیشرفت فردی همسر
به عنوان نمونه، زوجی که در یک ازدواج مصلحتی قرار دارند، ممکن است حتی زمانی که یکی از آن‌ها پیشنهاد شرکت در کلاس‌های بهبود روابط را می‌دهد، با بی‌تفاوتی یا مخالفت روبرو شود. یا ممکن است یکی از زوجین تصمیم به تغییر شغل یا ادامه تحصیل بگیرد، اما با عدم حمایت یا حتی مخالفت همسر مواجه شود، چرا که این تغییرات می‌تواند تعادل موجود در رابطه را بر هم بزند.
تصور کنید زوجی را که 12 سال است ازدواج کرده‌اند. خانم متوجه می‌شود که رابطه‌شان دچار رکود شده و پیشنهاد می‌دهد که با هم به مشاوره زوجین بروند. اما آقا این پیشنهاد را رد می‌کند و می‌گوید: “ما مشکلی نداریم، چرا باید پیش مشاور بریم؟” وقتی خانم اصرار می‌کند، آقا عصبانی می‌شود و می‌گوید: “همه چیز خوبه، چرا می‌خوای همه چیز رو خراب کنی؟” این مقاومت در برابر تغییر و بهبود رابطه می‌تواند نشانه‌ای از یک ازدواج مصلحتی باشد که در آن، یکی یا هر دو طرف ترجیح می‌دهند در وضعیت فعلی باقی بمانند، حتی اگر این وضعیت رضایت‌بخش نباشد.
ارزیابی رابطه شما
ارزیابی عشق واقعی
ارزیابی وجود عشق واقعی در رابطه می‌تواند کمک کند تا متوجه شوید آیا در یک ازدواج مصلحتی قرار دارید یا خی
ارزیابی وجود عشق واقعی در رابطه می‌تواند کمک کند تا متوجه شوید آیا در یک ازدواج مصلحتی قرار دارید یا خیر. برای این ارزیابی، می‌توانید به نکات زیر توجه کنید:
- آیا از بودن در کنار همسرتان لذت می‌برید؟
- آیا احساس می‌کنید می‌توانید خود واقعی‌تان را به همسرتان نشان دهید؟
- آیا نسبت به موفقیت‌ها و شکست‌های همسرتان احساس همدلی دارید؟
- آیا تمایل دارید تجربیات خود را با همسرتان به اشتراک بگذارید؟
- آیا حاضرید برای بهبود رابطه‌تان تلاش کنید و از خودگذشتگی نشان دهید؟
برای مثال، اگر متوجه شدید که ترجیح می‌دهید خبرهای خوب یا بد زندگی‌تان را با دوستان یا خانواده در میان بگذارید و نه با همسرتان، این می‌تواند نشانه‌ای از کمرنگ شدن عشق و صمیمیت در رابطه باشد. یا اگر احساس می‌کنید در کنار همسرتان نمی‌توانید خودتان باشید و باید نقش بازی کنید، این می‌تواند حاکی از عدم وجود عشق واقعی در رابطه باشد.
فرض کنید در یک روز، خبر ارتقای شغلی دریافت می‌کنید. اولین واکنش شما چیست؟ آیا بلافاصله به همسرتان زنگ می‌زنید تا این خبر خوش را با او در میان بگذارید؟ یا ترجیح می‌دهید ابتدا با دوستان یا همکارانتان جشن بگیرید؟ اگر همسرتان اولین فردی نیست که می‌خواهید این خبر را با او در میان بگذارید، این می‌تواند نشانه‌ای از فاصله عاطفی در رابطه باشد.
همچنین، تصور کنید در یک مهمانی هستید. آیا حضور همسرتان باعث می‌شود احساس راحتی و امنیت بیشتری کنید؟ یا برعکس، احساس می‌کنید باید رفتار خود را کنترل کنید و نمی‌توانید آزادانه با دیگران تعامل داشته باشید؟ اگر حالت دوم صادق است، این می‌تواند نشانه‌ای از عدم راحتی و صمیمیت در رابطه باشد.
تشخیص صمیمیت عاطفی
صمیمیت عاطفی یکی از ارکان اصلی یک رابطه سالم و عاشقانه است. برای تشخیص میزان صمیمیت عاطفی در رابطه‌تان، می‌توانید به موارد زیر توجه کنید:
- آیا می‌توانید احساسات عمیق خود را با همسرتان در میان بگذارید؟
- آیا در مواقع سختی و ناراحتی، همسرتان اولین فردی است که به او مراجعه می‌کنید؟
- آیا احساس می‌کنید همسرتان شما را درک می‌کند و برای احساساتتان ارزش قائل است؟
- آیا گفتگوهای عمیق و معنادار با همسرتان دارید یا صحبت‌هایتان سطحی و روزمره است؟
- آیا احساس امنیت عاطفی در رابطه دارید؟
به عنوان مثال، اگر متوجه شدید که در مواقع استرس یا ناراحتی، ترجیح می‌دهید با دوستان صحبت کنید و نه با همسرتان، این می‌تواند نشانه‌ای از کمبود صمیمیت عاطفی باشد. یا اگر احساس می‌کنید نمی‌توانید درباره ترس‌ها، آرزوها یا نگرانی‌های عمیق خود با همسرتان صحبت کنید، این می‌تواند حاکی از عدم وجود فضای امن عاطفی در رابطه باشد.
تصور کنید در محل کار با یک چالش جدی مواجه شده‌اید و احساس استرس و نگرانی می‌کنید. آیا اولین واکنش شما این است که با همسرتان تماس بگیرید و موضوع را با او در میان بگذارید؟ یا ترجیح می‌دهید این مسئله را با خودتان حل کنید یا با یک دوست صحبت کنید؟ اگر همسرتان آخرین گزینه برای به اشتراک گذاشتن نگرانی‌هایتان است، این می‌تواند نشانه‌ای از کمبود صمیمیت عاطفی در رابطه باشد.
همچنین، فکر کنید آخرین باری که یک گفتگوی عمیق و معنادار با همسرتان داشتید، کی بوده است؟ آیا می‌توانید درباره موضوعات فلسفی، آرزوها و ترس‌هایتان با او صحبت کنید؟ یا گفتگوهایتان محدود به مسائل روزمره مانند کارهای خانه و برنامه‌های روزانه است؟ اگر احساس می‌کنید دیگر نمی‌توانید گفتگوهای عمیق و معنادار با همسرتان داشته باشید، این می‌تواند نشانه‌ای از کاهش صمیمیت عاطفی در رابطه باشد.
تشخیص بی‌تفاوتی
بی‌تفاوتی یکی از خطرناک‌ترین عوامل در روابط زناشویی است و می‌تواند نشانه‌ای از ازدواج مصلحتی باشد. برای تشخیص بی‌تفاوتی در رابطه، به نکات زیر توجه کنید:
- آیا نسبت به مشکلات رابطه بی‌تفاوت شده‌اید و تلاشی برای حل آن‌ها نمی‌کنید؟
- آیا نسبت به موفقیت‌ها یا شکست‌های همسرتان واکنش خاصی نشان نمی‌دهید؟
- آیا احساس می‌کنید که زندگی مشترک شما به یک روال یکنواخت و بدون هیجان تبدیل شده است؟
- آیا تمایلی به برنامه‌ریزی برای آینده مشترک ندارید؟
- آیا احساس می‌کنید که حضور یا عدم حضور همسرتان تفاوت چندانی در زندگی شما ایجاد نمی‌کند؟
برای مثال، اگر متوجه شدید که وقتی همسرتان خبر مهمی (چه خوب و چه بد) به شما می‌دهد، واکنش خاصی نشان نمی‌دهید و احساس خاصی تجربه نمی‌کنید، این می‌تواند نشانه‌ای از بی‌تفاوتی باشد. یا اگر دیگر برایتان مهم نیست که آخر هفته‌ها را با همسرتان بگذرانید یا نه، این می‌تواند حاکی از بی‌تفاوتی عاطفی در رابطه باشد.
فرض کنید همسرتان خبر می‌دهد که قرار است به یک سفر کاری دو هفته‌ای برود. آیا این خبر هیچ واکنش خاصی در شما ایجاد می‌کند؟ آیا احساس دلتنگی می‌کنید یا برعکس، احساس آزادی و راحتی بیشتر؟ یا شاید اصلاً هیچ احساس خاصی ندارید و فکر می‌کنید “خب که چی؟” اگر حالت آخر صادق است، این می‌تواند نشانه‌ای از بی‌تفاوتی در رابطه باشد.
همچنین، تصور کنید همسرتان پیشنهاد می‌دهد که برای سالگرد ازدواجتان برنامه‌ریزی کنید. آیا این پیشنهاد شما را هیجان‌زده می‌کند؟ یا احساس می‌کنید این فقط یک وظیفه دیگر است که باید انجام دهید؟ اگر هیچ شور و اشتیاقی برای برنامه‌ریزی و گذراندن وقت با همسرتان ندارید، این می‌تواند نشانه‌ای از بی‌تفاوتی در رابطه باشد.
پیشگیری از ورود به رابطه مصلحتی
انتخاب شریک زندگی یکی از مهم‌ترین تصمیم‌هایی است که هر فرد در زندگی خود می‌گیرد. این انتخاب می‌تواند تأثیر عمیقی بر تمام جنبه‌های زندگی، از جمله سلامت روانی، موفقیت شغلی، و حتی رشد شخصی داشته باشد. برای انتخاب آگاهانه شریک زندگی، به نکات زیر توجه کنید:
- شناخت خود: قبل از انتخاب شریک زندگی، خود، ارزش‌ها و اهدافتان را به خوبی بشناسید.
- ارزیابی سازگاری: به میزان سازگاری شخصیتی، ارزشی و اهداف زندگی با فرد مورد نظر توجه کنید.
- ارتباط مؤثر: توانایی برقراری ارتباط مؤثر و حل مسئله را در رابطه ارزیابی کنید.
- عشق و احترام متقابل: وجود عشق و احترام متقابل را به عنوان پایه‌های اساسی رابطه در نظر بگیرید.
- زمان کافی: برای شناخت بهتر یکدیگر، زمان کافی صرف کنید و عجله نکنید.
به عنوان مثال، قبل از تصمیم به ازدواج، می‌توانید با شریک زندگی خود درباره اهداف بلندمدت، نگرش نسبت به مسائل مالی، تمایل به داشتن فرزند و انتظارات از زندگی مشترک صحبت کنید. این گفتگوها می‌توانند به شما کمک کنند تا سازگاری و تناسب خود را با یکدیگر بهتر ارزیابی کنید.
تصور کنید قبل از تصمیم به ازدواج، شما و شریک زندگی‌تان تصمیم می‌گیرید یک “دوره آشنایی عمیق” را طی کنید. این دوره می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- برگزاری جلسات هفتگی برای بحث درباره موضوعات مهم زندگی مانند اهداف شغلی، مدیریت مالی، و تربیت فرزندان
- برنامه‌ریزی و اجرای یک سفر طولانی با هم برای درک بهتر رفتارها و عادات یکدیگر در شرایط مختلف
- معرفی یکدیگر به خانواده و دوستان نزدیک و مشاهده نحوه تعامل با آن‌ها
- انجام یک پروژه مشترک (مانند بازسازی یک اتاق یا برنامه‌ریزی یک رویداد) برای ارزیابی نحوه همکاری و حل مسئله
این فرآیند می‌تواند به شما کمک کند تا درک عمیق‌تری از یکدیگر، ارزش‌ها، و سبک زندگی‌تان پیدا کنید و تصمیم آگاهانه‌تری برای آینده مشترک بگیرید.
پیشگیری از تغییرات رابطه و طلاق عاطفی
اهمیت رشد
رشد و تکامل در یک رابطه زناشویی امری ضروری است. بدون رشد، رابطه می‌تواند به سمت رکود و در نهایت ازدواج مصلحتی پیش برود. اهمیت رشد در رابطه را می‌توان در موارد زیر مشاهده کرد:
- رشد فردی: هر یک از زوجین باید فرصت و حمایت لازم برای رشد شخصی خود را داشته باشند.
- رشد مشترک: زوج‌ها باید بتوانند با هم رشد کنند و تجربیات جدیدی را با هم کسب کنند.
- انعطاف‌پذیری: توانایی سازگاری با تغییرات زندگی و رشد متناسب با آن‌ها.
- یادگیری مداوم: آموختن مهارت‌های جدید ارتباطی و زندگی مشترک.
- تعیین اهداف مشترک: داشتن چشم‌اندازی برای آینده و تلاش برای رسیدن به آن.
برای مثال، زوجی که به اهمیت رشد در رابطه خود واقف هستند، ممکن است تصمیم بگیرند هر سال یک مهارت جدید را با هم یاد بگیرند، مانند آشپزی، زبان جدید یا یک ورزش. این کار نه تنها باعث رشد فردی آن‌ها می‌شود، بلکه تجربیات مشترکی را ایجاد می‌کند که می‌تواند رابطه را تقویت کند.
تصور کنید زوجی که 10 سال است ازدواج کرده‌اند، متوجه می‌شوند که رابطه‌شان دچار رکود شده است. آن‌ها تصمیم می‌گیرند هر ماه یک چالش جدید را با هم تجربه کنند. یک ماه در یک کلاس نقاشی ثبت‌نام می‌کنند، ماه بعد یک سفر ماجراجویانه را برنامه‌ریزی می‌کنند، و ماه دیگر در یک دوره آنلاین مدیریت مالی شرکت می‌کنند. این فعالیت‌های مشترک نه تنها باعث ایجاد تجربیات جدید و هیجان‌انگیز می‌شود، بلکه به آن‌ها کمک می‌کند تا جنبه‌های جدیدی از شخصیت یکدیگر را کشف کنند و ارتباط عمیق‌تری با هم برقرار کنند.
ارتباط مؤثر
ارتباط مؤثر یکی از کلیدهای اصلی برای جلوگیری از تبدیل شدن یک رابطه به ازدواج مصلحتی است. برای بهبود ارتباط در رابطه، می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:
- گوش دادن فعال: با تمام وجود به صحبت‌های همسرتان گوش دهید و سعی کنید دیدگاه او را درک کنید.
- بیان احساسات: احساسات خود را به صورت شفاف و بدون سرزنش بیان کنید.
- استفاده از جملات “من”: به جای “تو همیشه…” از جملاتی مانند “من احساس می‌کنم…” استفاده کنید.
- پرهیز از قضاوت: سعی کنید بدون قضاوت به حرف‌های همسرتان گوش دهید.
- تأیید احساسات: احساسات همسرتان را تأیید کنید، حتی اگر با او موافق نیستید.
- زمان‌بندی مناسب: برای گفتگوهای مهم، زمان مناسبی را انتخاب کنید.
به عنوان مثال، به جای گفتن “تو هیچوقت به من توجه نمی‌کنی!”، می‌توانید بگویید “وقتی با تلفن صحبت می‌کنی و به من نگاه نمی‌کنی، احساس می‌کنم نادیده گرفته می‌شوم.” این نوع بیان احساسات، بدون متهم کردن طرف مقابل، می‌تواند به درک بهتر و حل مسئله کمک کند.
فرض کنید همسر شما اخیراً زمان زیادی را با دوستانش می‌گذراند و شما احساس نادیده گرفته شدن می‌کنید. به جای اینکه با عصبانیت بگویید “تو همیشه من رو فراموش می‌کنی و فقط با دوستات وقت می‌گذرونی!”، می‌توانید این طور بیان کنید: “من خوشحالم که با دوستانت وقت می‌گذرانی، اما گاهی احساس می‌کنم که ما وقت کمتری را با هم می‌گذرانیم. می‌توانیم درباره اینکه چطور می‌توانیم زمان بیشتری را به هم اختصاص دهیم، صحبت کنیم؟” این روش بیان، احتمال ایجاد واکنش تدافعی را کاهش می‌دهد و فضایی برای گفتگوی سازنده ایجاد می‌کند.
بازبینی‌های دوره‌ای رابطه
انجام بازبینی‌های منظم و دوره‌ای در رابطه می‌تواند به شما کمک کند تا از لغزش به سمت ازدواج مصلحتی جلوگیری کنید. این بازبینی‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- گفتگوهای ماهانه: اختصاص زمانی مشخص در هر ماه برای بررسی وضعیت رابطه
- ارزیابی اهداف مشترک: بررسی پیشرفت در اهداف تعیین شده و تنظیم اهداف جدید
- بیان قدردانی: بیان نکات مثبت و قدردانی از تلاش‌های یکدیگر
- شناسایی نقاط ضعف: صحبت درباره جنبه‌هایی از رابطه که نیاز به بهبود دارند
- برنامه‌ریزی برای آینده: صحبت درباره برنامه‌های آینده و رؤیاهای مشترک
به عنوان مثال، زوجی می‌توانند قرار بگذارند که هر ماه یک شب را به “شب ارزیابی رابطه” اختصاص دهند. در این شب، آن‌ها می‌توانند درباره موفقیت‌ها و چالش‌های ماه گذشته صحبت کنند، از یکدیگر قدردانی کنند و برای ماه آینده برنامه‌ریزی کنند. این کار می‌تواند به حفظ ارتباط عاطفی و جلوگیری از لغزش به سمت بی‌تفاوتی کمک کند.
تصور کنید زوجی هر اول ماه، یک “جلسه زناشویی” برگزار می‌کنند. آن‌ها در یک محیط آرام، مثلاً در یک کافه یا پارک، می‌نشینند و با استفاده از یک لیست از پیش تعیین شده، درباره موضوعات مختلف صحبت می‌کنند. برخی از سؤالاتی که آن‌ها مطرح می‌کنند عبارتند از:
- در این ماه، چه چیزی در رابطه‌مان خوب پیش رفت؟
- چه چالش‌هایی داشتیم و چگونه می‌توانیم آن‌ها را بهتر مدیریت کنیم؟
- آیا به اهداف ماه گذشته‌مان رسیدیم؟ اگر نه، چرا؟
- برای ماه آینده، چه اهدافی داریم (شخصی و مشترک)؟
- چگونه می‌توانیم بیشتر از یکدیگر حمایت کنیم؟
این جلسات منظم به آن‌ها کمک می‌کند تا ارتباط خود را حفظ کنند، مشکلات را قبل از بزرگ شدن شناسایی و حل کنند، و همواره در جهت بهبود رابطه‌شان تلاش کنند.
زمان ترک رابطه چه موقع است
شناسایی مسائل حل‌نشده
گاهی اوقات، علی‌رغم تمام تلاش‌ها، برخی مسائل در رابطه حل‌نشده باقی می‌مانند. شناسایی این مسائل می‌تواند به شما کمک کند تا تصمیم بگیرید آیا زمان ترک رابطه فرا رسیده است یا خیر. به این نکات توجه کنید:
- تکرار مداوم مشکلات: آیا مشکلات خاصی مدام تکرار می‌شوند بدون اینکه راه‌حلی برای آن‌ها پیدا شود؟
- عدم تمایل به تغییر: آیا یکی از طرفین یا هر دو، تمایلی به تغییر رفتارهای مشکل‌ساز ندارند؟
- خیانت یا سوء رفتار: آیا مواردی از خیانت یا سوء رفتار (فیزیکی، عاطفی یا کلامی) وجود دارد که حل نشده باقی مانده است؟
- اختلافات ارزشی عمیق: آیا تفاوت‌های اساسی در ارزش‌ها و اهداف زندگی وجود دارد که قابل حل نیستند؟
- عدم رضایت مداوم: آیا احساس نارضایتی عمیق و طولانی‌مدت در رابطه وجود دارد؟
برای مثال، اگر یکی از زوجین مدام به طرف مقابل دروغ می‌گوید و علی‌رغم گفتگوهای متعدد و حتی مشاوره، تمایلی به تغییر این رفتار ندارد، این می‌تواند نشانه‌ای باشد که مشکل حل‌نشده‌ای در رابطه وجود دارد که ممکن است منجر به پایان رابطه شود.
تصور کنید زوجی را که مدت‌هاست بر سر مسئله فرزندآوری اختلاف نظر دارند. یکی از آن‌ها مشتاقانه خواهان بچه‌دار شدن است، در حالی که دیگری اصلاً تمایلی به داشتن فرزند ندارد. آن‌ها بارها در این مورد صحبت کرده‌اند، حتی به مشاوره رفته‌اند، اما هیچ‌کدام حاضر به تغییر نظر خود نیستند. این اختلاف ارزشی عمیق می‌تواند نشانه‌ای باشد که شاید زمان بازنگری جدی در رابطه و حتی در نظر گرفتن گزینه جدایی فرا رسیده است.
حفظ مرزهای شخصی
حفظ مرزهای شخصی در یک رابطه سالم بسیار مهم است. اگر احساس می‌کنید که مرزهای شما مدام نقض می‌شود و نمی‌توانید خود واقعی‌تان باشید، ممکن است زمان بازنگری در رابطه فرا رسیده باشد. به این نکات توجه کنید:
- احترام متقابل: آیا همسرتان به مرزها و خواسته‌های شما احترام می‌گذارد؟
- استقلال: آیا در رابطه خود احساس استقلال می‌کنید یا احساس خفگی دارید؟
- هویت فردی: آیا می‌توانید هویت فردی خود را حفظ کنید یا احساس می‌کنید در رابطه گم شده‌اید؟
- تصمیم‌گیری: آیا در تصمیم‌گیری‌های مهم زندگی‌تان آزادی عمل دارید؟
- فضای شخصی: آیا برای داشتن فضای شخصی و زمان برای خودتان احساس گناه می‌کنید؟
به عنوان مثال، اگر همسرتان مدام پیام‌ها و تماس‌های شما را چک می‌کند، اجازه نمی‌دهد با دوستانتان وقت بگذرانید، یا در تمام تصمیم‌گیری‌های شما دخالت می‌کند، این می‌تواند نشانه‌ای از نقض مرزهای شخصی باشد. در چنین شرایطی، اگر علی‌رغم گفتگو و تلاش برای حل مسئله، تغییری حاصل نشود، ممکن است زمان بازنگری در ادامه رابطه فرا رسیده باشد.
تصور کنید در یک رابطه هستید که همسرتان مدام از شما می‌خواهد رمز تلفن همراه و حساب‌های شبکه‌های اجتماعی‌تان را در اختیارش بگذارید. او این درخواست را با عنوان “اعتماد و صداقت در رابطه” توجیه می‌کند. شما احساس می‌کنید که این خواسته، حریم خصوصی‌تان را نقض می‌کند و باعث می‌شود احساس عدم اعتماد و ناراحتی کنید. علی‌رغم صحبت‌های متعدد و حتی مشاوره، همسرتان همچنان بر این خواسته پافشاری می‌کند و حاضر به درک دیدگاه شما نیست. این وضعیت می‌تواند نشانه‌ای از نقض مداوم مرزهای شخصی باشد که ممکن است نیاز به بازنگری جدی در رابطه را ایجاب کند.
تصمیم آگاهانه
در نظر گرفتن موارد زیر، می‌تواند به شما در گرفتن تصمیمات آگاهانه کمک کند:
- در نظر گرفتن منافع همه: اگر فرزندی دارید، منافع او را نیز در نظر بگیرید.
- ارزیابی تلاش‌های گذشته: به تلاش‌هایی که تاکنون برای بهبود رابطه انجام داده‌اید و نتایج آن‌ها فکر کنید.
- تصور آینده: آینده خود را با و بدون این رابطه تصور کنید و احساسات خود را بررسی کنید.
- صبر و تأمل: از تصمیم‌گیری عجولانه و احساسی خودداری کنید و زمان کافی برای فکر کردن به خود بدهید.
برای مثال، اگر در یک ازدواج مصلحتی قرار دارید و در حال بررسی گزینه‌های پیش رو هستید، می‌توانید یک جدول مزایا و معایب تهیه کنید. در یک ستون، مزایای ماندن در رابطه (مانند ثبات مالی یا حفظ خانواده) و در ستون دیگر، معایب آن (مانند نارضایتی عاطفی یا عدم رشد شخصی) را بنویسید. سپس، با یک مشاور خانواده این جدول را بررسی کنید تا دید واضح‌تری نسبت به شرایط خود پیدا کنید.
تصور کنید در یک رابطه طولانی مدت هستید که در آن احساس رضایت نمی‌کنید. برای گرفتن یک تصمیم آگاهانه، می‌توانید این مراحل را طی کنید:
- یک دفترچه یادداشت تهیه کنید و به مدت یک ماه، هر روز احساسات، افکار و وقایع مربوط به رابطه‌تان را در آن ثبت کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا الگوهای رفتاری و احساسی خود را بهتر درک کنید.
- با یک مشاور خانواده جلسات منظم برگزار کنید تا بتوانید افکار و احساسات خود را با یک متخصص بی‌طرف در میان بگذارید.
- با دو یا سه نفر از افراد مورد اعتماد خود که تجربیات مشابهی داشته‌اند صحبت کنید و از دیدگاه‌های آن‌ها بهره ببرید.
- یک “روز خلوت” برای خود در نظر بگیرید و در آن روز، بدون حواس‌پرتی، به تنهایی به رابطه خود فکر کنید. سعی کنید خود را در 5 سال آینده با و بدون این رابطه تصور کنید.
- یک لیست از ارزش‌های اصلی زندگی خود تهیه کنید و بررسی کنید که آیا رابطه فعلی شما با این ارزش‌ها همخوانی دارد یا خیر.
پس از طی این مراحل، احتمالاً دید واضح‌تری نسبت به شرایط خود و تصمیمی که باید بگیرید، خواهید داشت.
جستجوی حمایت از دوستان و خانواده
در مواجهه با مشکلات زناشویی و تصمیم‌گیری درباره ادامه یا پایان یک رابطه، حمایت دوستان و خانواده می‌تواند بسیار ارزشمند باشد. این حمایت می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- گوش دادن بدون قضاوت: داشتن افرادی که بتوانند بدون قضاوت به شما گوش دهند.
- ارائه دیدگاه‌های متفاوت: دوستان و خانواده می‌توانند دیدگاه‌های جدیدی به شما ارائه دهند.
- حمایت عاطفی: داشتن شبکه حمایتی در زمان‌های سخت می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.
- کمک عملی: در صورت نیاز، خانواده و دوستان می‌توانند کمک‌های عملی مانند مراقبت از فرزندان یا کمک مالی موقت ارائه دهند.
- یادآوری ارزش‌های شما: نزدیکان می‌توانند به شما یادآوری کنند که چه کسی هستید و چه ارزش‌هایی دارید.
برای مثال، می‌توانید با یک دوست نزدیک قرار بگذارید و درباره احساسات و افکارتان صحبت کنید. این دوست می‌تواند با گوش دادن فعال و ارائه بازخورد سازنده، به شما در روشن شدن افکارتان کمک کند. همچنین، صحبت با افراد خانواده که تجربه مشابهی داشته‌اند، می‌تواند به شما دید بهتری نسبت به شرایط‌تان بدهد.
تصور کنید در یک رابطه مشکل‌دار هستید و احساس سردرگمی می‌کنید. شما تصمیم می‌گیرید با یکی از دوستان قدیمی‌تان که همیشه مشاور خوبی برایتان بوده، صحبت کنید. این دوست، بدون قضاوت به حرف‌های شما گوش می‌دهد و سپس تجربیات خودش را از یک رابطه مشابه با شما در میان می‌گذارد. او به شما کمک می‌کند تا موقعیت را از زوایای مختلف ببینید و سؤالاتی را مطرح می‌کند که باعث می‌شود عمیق‌تر به رابطه‌تان فکر کنید. این گفتگو می‌تواند به شما کمک کند تا دید واضح‌تری نسبت به شرایط خود پیدا کنید و تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرید.
پرداختن به هیجانات پس از جدایی و بهبودی
پس از تجربه طلاق عاطفی یا پایان یک رابطه، فرآیند پردازش هیجانات و بهبودی بسیار مهم است. این فرآیند می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- پذیرش احساسات: اجازه دهید تمام احساسات خود را تجربه کنید، چه مثبت و چه منفی.
- خودشناسی: از این فرصت برای شناخت بهتر خود و نیازهایتان استفاده کنید.
- یادگیری از تجربه: سعی کنید از تجربیات گذشته درس بگیرید تا در روابط آینده از آن‌ها استفاده کنید.
- مراقبت از خود: به سلامت جسمی و روانی خود توجه ویژه‌ای داشته باشید.
- یافتن معنا: سعی کنید در این تجربه معنایی برای رشد و پیشرفت شخصی خود بیابید.
برای مثال، می‌توانید شروع به نوشتن خاطرات روزانه کنید تا احساسات و افکار خود را پردازش کنید. همچنین، شرکت در جلسات مشاوره فردی می‌تواند به شما کمک کند تا الگوهای رفتاری خود را بهتر بشناسید و برای روابط آینده آماده شوید. انجام فعالیت‌های جدید یا از سر گرفتن علایقی که در طول رابطه کنار گذاشته بودید نیز می‌تواند به فرآیند بهبودی کمک کند.
تصور کنید پس از پایان یک رابطه طولانی مدت، تصمیم می‌گیرید یک “سفر خودشناسی” را آغاز کنید. این سفر می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- شروع به نوشتن خاطرات روزانه برای پردازش احساسات و افکار
- شرکت در جلسات مشاوره فردی برای درک بهتر الگوهای رفتاری خود
- ثبت نام در یک کلاس یا دوره آموزشی جدید که همیشه علاقه‌مند به یادگیری آن بوده‌اید
- شروع یک برنامه ورزشی منظم برای بهبود سلامت جسمی و روحی
- پیوستن به یک گروه حمایتی برای افرادی که تجربیات مشابهی داشته‌اند
- برنامه‌ریزی برای یک سفر تنهایی به مکانی که همیشه دوست داشتید ببینید
این فعالیت‌ها به شما کمک می‌کنند تا بر خودتان تمرکز کنید، احساسات خود را پردازش کنید، و با دید تازه‌ای به زندگی و روابط آینده نگاه کنید. همچنین، این فرآیند به شما کمک می‌کند تا اعتماد به نفس خود را بازیابید و برای ورود به مرحله جدیدی از زندگی آماده شوید.
نتیجه‌گیری
به یاد داشته باشید که هر رابطه‌ای منحصر به فرد است و راه حل یکسانی برای همه وجود ندارد. آنچه مهم است، این است که تصمیمات خود را با آگاهی، صداقت و در نظر گرفتن بهترین منافع خود و عزیزانتان بگیرید. گاهی اوقات، پایان دادن به یک رابطه ناسالم می‌تواند آغازی برای یک زندگی شادتر و پربارتر باشد. از سوی دیگر، با تلاش و تعهد متقابل، بسیاری از روابط می‌توانند از حالت ازدواج مصلحتی خارج شده و به روابطی عمیق و رضایت‌بخش تبدیل شوند.
به عنوان کلام آخر، به خاطر داشته باشید که شما شایسته عشق، احترام و خوشبختی هستید. چه تصمیم به ماندن در رابطه بگیرید و چه تصمیم به ترک آن، مهم این است که این تصمیم را با آگاهی و در راستای رشد و شکوفایی خود بگیرید.
برای درک بهتر این موضوع، می‌توانید این تمرین را انجام دهید:
- یک برگه کاغذ بردارید و آن را به سه ستون تقسیم کنید.
- در ستون اول، پنج ویژگی اصلی که برای یک رابطه سالم و رضایت‌بخش مهم می‌دانید را بنویسید.
- در ستون دوم، مشخص کنید که رابطه فعلی شما چقدر این ویژگی‌ها را دارد (از 1 تا 10 امتیاز دهید).
- در ستون سوم، بنویسید که برای بهبود هر یک از این ویژگی‌ها، چه اقداماتی می‌توانید انجام دهید.
این تمرین به شما کمک می‌کند تا تصویر واضح‌تری از وضعیت فعلی رابطه خود و امکانات بهبود آن داشته باشید. اگر متوجه شدید که در اکثر موارد، امتیاز پایینی داده‌اید و راهکارهای بهبود نیز محدود هستند، این می‌تواند نشانه‌ای باشد که شاید زمان بازنگری جدی در رابطه فرا رسیده است.
به یاد داشته باشید که زندگی فرصتی است برای رشد، یادگیری و تجربه عشق واقعی. اگر احساس می‌کنید که در رابطه فعلی خود این فرصت‌ها را ندارید، شاید زمان آن رسیده که برای خود و آینده‌تان تصمیم‌های سخت اما ضروری بگیرید. در این مسیر، همواره به یاد داشته باشید که شما ارزشمند هستید و شایسته یک زندگی پر از عشق، احترام و رضایت هستید.
منابع
-
- Al-Shahrani, H. F., & Hammad, M. A. (2023). Impact of emotional divorce on the mental health of married women in Saudi Arabia. PLOS ONE, 18(4), e0293285.
- Khan Mohamammadi, Z., Bazzazian, S., Majd, M. A., & Ghamari, M. (2018). Predicting emotional divorce based on psychological basic needs, marital expectations and family function. Journal of Family Psychology.
- Koppejan-Luitze, H. S., van der Wal, R. C., Kluwer, E. S., Visser, M. M., & Finkenauer, C. (2020). Are intense negative emotions a risk for complex divorces? An examination of the role of emotions in divorced parents and co-parenting concerns. Journal of Social and Personal Relationships, 38(2), 414-436.
- Barzoki, M. H., Tavakoll, M., & Burrage, H. (2015). Rational-Emotional ‘Divorce’ in Iran. Applied Research in Quality of Life, 10(1), 107-122.
- Ghaebi Panah, M., & Arshadi, F. K. (2021). Relationship between lovemaking styles and cognitive distortions skills with emotional divorce in women. Journal of Family Psychology.
- Sodani, M., Karimi, S., & Shirali Nia, K. (2017). The effectiveness of counseling with an emphasis on Choice Theory in reducing emotional divorce in couples. Journal of Family Psychology.
