تأثیر اطلاعات گذشته بر خطای قمارباز

مقدمه

در تاریخ ۱۸ آگوست ۱۹۱۳، یک رویداد معروف در کازینو مونت کارلو در موناکو رخ داد. در حین بازی رولت، توپ به مدت ۲۶ بار متوالی بر روی رنگ مشکی قرار گرفت. احتمال وقوع این اتفاق بسیار پایین بود، چیزی حدود ۱ در ۶۶.۶ میلیون. با این حال، شرط‌بندان متوجه اشتباه خود نشدند و به طور غیر منطقی مبلغ شرط‌های خود را افزایش دادند تا بر خلاف مشکی شرط‌بندی کنند، چرا که معتقد بودند پس از این دنباله مشکی، رنگ قرمز حتما باید بیاید. این پدیده به نام «توهم قمارباز» یا همان «توهم مونت کارلو» شناخته شد.

توهم قمارباز نوعی اشتباه شناختی است که افراد در زمان تصمیم‌گیری در شرایط عدم قطعیت انجام می‌دهند. در این حالت، فرد تصور می‌کند که پس از وقوع یک اتفاق به طور مکرر، احتمال وقوع آن کمتر می‌شود، در حالی که در واقع این اتفاق‌ها به طور مستقل از هم و به طور تصادفی رخ می‌دهند.

این پدیده هم در روانشناسی و هم در اقتصاد اهمیت دارد و مطالعات زیادی روی آن انجام شده است. از نظر نظری، این اشتباه شناختی می‌تواند به درک بهتر از نحوه تفکر افراد درباره احتمال و سوگیری‌های شناختی کمک کند. از نظر عملی، این تحقیقات می‌توانند در بهبود تصمیم‌گیری در زمینه‌هایی مانند سرمایه‌گذاری مالی و ارزیابی ریسک موثر باشند. همچنین آگاهی از این توهم می‌تواند در آموزش‌های عمومی باعث تصمیم‌گیری‌های آگاهانه‌تر در زندگی روزمره شود.

در این تحقیق، آزمایشی طراحی شد تا تأثیر اطلاعات مختلف در مورد نتایج قبلی در وقوع این اشتباه شناختی مورد بررسی قرار گیرد. در این آزمایش، به گروه‌های مختلف شرکت‌کنندگان اطلاعات متفاوتی از نتایج قبلی داده شد، مثلاً برخی فقط اطلاعات سه دور گذشته و برخی دیگر اطلاعات نه دور گذشته را دریافت کردند. نتایج این تحقیق نشان داد که نحوه ارائه و حجم اطلاعات می‌تواند تأثیر زیادی بر بروز توهم قمارباز داشته باشد.

در نهایت، این مطالعه نشان می‌دهد که آگاهی از نحوه پردازش اطلاعات و تأثیر آن بر تصمیم‌گیری‌ها می‌تواند کمک کند تا افراد کمتر به این اشتباهات شناختی دچار شوند و تصمیمات بهتری بگیرند.

روش اجرا

این مقاله به بررسی تأثیر اطلاعات گذشته بر رفتار شرط‌بندی افراد می‌پردازد. در این آزمایش، 160 دانشجوی مقطع کارشناسی در دانشگاه جنوب‌غربی چین شرکت کردند. آن‌ها به‌طور تصادفی در سه گروه مختلف قرار گرفتند که در هر گروه اطلاعات مختلفی از برندگان قبلی در اختیارشان قرار می‌گرفت. هدف اصلی این بود که ببینند چگونه دادن اطلاعات تاریخی در مورد برندگان گذشته بر انتخاب‌های افراد تأثیر می‌گذارد.

آزمایش از سه بخش مختلف تشکیل شده است:

1. بخش اول: شرط‌بندی با تاس، جایی که افراد باید پیش‌بینی کنند عدد برنده از 1 تا 6 چیست.
2. بخش دوم: شرط‌بندی با سکه، جایی که افراد باید انتخاب کنند که سکه “شکل” یا “خط” بیافتد.
3. بخش سوم: شرط‌بندی با اشکال مختلف (دایره، مربع و مثلث)، جایی که افراد باید پیش‌بینی کنند که کدام یک از این اشکال برنده خواهد بود.

در گروه “بدون اطلاعات” (No-Info)، هیچ اطلاعاتی از برندگان گذشته در اختیار شرکت‌کنندگان قرار نمی‌گرفت. در گروه “3 دور گذشته” (3RH)، اطلاعات برندگان سه دور گذشته به آن‌ها داده می‌شد. در گروه “9 دور گذشته” (9RH)، اطلاعات مربوط به نه دور گذشته در اختیار شرکت‌کنندگان قرار می‌گرفت.

هدف از این تحقیق این بود که اثرات مختلف اطلاعات را بر تصمیم‌گیری و اشتباهات احتمالی (مثل اشتباه در پیش‌بینی برندگان به دلیل تأثیرات روانی) بررسی کند. نتیجه‌گیری از این آزمایش می‌تواند نشان دهد که چه مقدار اطلاعات گذشته ممکن است بر پیش‌بینی‌ها و انتخاب‌های افراد تأثیر بگذارد.

شرکت‌کنندگان با یک سیستم پاداش تصادفی انگیزه می‌گرفتند، به طوری که برخی از دورها برای پرداخت واقعی انتخاب می‌شدند. این کار به‌منظور جلوگیری از تأثیر درآمد در طول آزمایش بود.

نتایج و بحث

نتایج اصلی:

1. توهم قمارباز: این توهم زمانی رخ می‌دهد که افراد از انتخاب نتیجه‌هایی که در گذشته زیاد برنده شده‌اند اجتناب می‌کنند، زیرا فکر می‌کنند که این نتایج به احتمال زیاد در آینده برنده نخواهند شد. این رفتار در شرایطی که اطلاعات کمی از نتایج گذشته در اختیار افراد قرار می‌گیرد، بیشتر مشاهده می‌شود.

2. توهم نتیجه داغ: برعکس توهم قمارباز، در این توهم افراد به انتخاب نتایج متوالی که در گذشته برنده شده‌اند تمایل پیدا می‌کنند، زیرا فکر می‌کنند که این روند ادامه خواهد یافت.

تاثیر تعداد مشاهدات: مقاله نشان می‌دهد که تعداد مشاهدات گذشته تأثیر زیادی بر رفتار شرط‌بندی افراد دارد. وقتی مشاهدات کمی ارائه می‌شود، افراد بیشتر به توهم قمارباز تمایل دارند، ولی زمانی که مشاهدات بیشتری در دسترس است، این تمایل کاهش می‌یابد. اما در برخی موارد، اطلاعات بیشتر باعث تقویت توهم نتیجه داغ می‌شود.

ویژگی‌های فردی: نتایج نشان می‌دهند که ویژگی‌های فردی مانند جنسیت، تجربه در خرید بلیط لاتاری و توانایی شناختی بر رفتار شرط‌بندی افراد تاثیر می‌گذارد. به طور مثال، مردان حساس‌تر از زنان به تغییرات اطلاعات هستند و افرادی که تجربه بیشتری در خرید بلیط لاتاری دارند، تمایل بیشتری به نشان دادن توهم قمارباز دارند.

اعتماد به پیروزی: مطالعه همچنین نشان می‌دهد که افراد معمولاً اعتماد بیش از حد به نتایج با احتمال کم دارند و کمترین اعتماد را به نتایج با احتمال بالا دارند، که مطابق با نظریه‌های روانشناسی تصمیم‌گیری است.

نتایج کلیدی:

• توهم قمارباز وقتی بیشتر نمایان می‌شود که مشاهدات کمتری از نتایج گذشته موجود باشد.
• مشاهدات بیشتر می‌تواند باعث کاهش توهم قمارباز و تقویت توهم نتیجه داغ شود.
• ویژگی‌های فردی نیز تأثیرگذارند و می‌توانند شدت این توهمات را تحت تاثیر قرار دهند.
• در نهایت، برای کاهش این نوع اشتباهات در قمار، ممکن است سیاست‌گذاران بخواهند اطلاعات کمتری از نتایج گذشته را به بازیکنان نشان دهند.

نتیجه‌گیری: این مطالعه به درک بهتر نحوه تاثیر اطلاعات بر رفتار شرط‌بندی و توهمات مرتبط با آن کمک می‌کند و برای مصرف‌کنندگان، سرمایه‌گذاران و سیاست‌گذاران توصیه‌هایی دارد که می‌تواند به تصمیم‌گیری‌های عقلانی‌تر و کاهش اشتباهات منجر شود.

منبع

1. Wang, D., Li, Y. The number of available sample observations modulates gambler’s fallacy in betting behaviors. Sci Rep 15, 1205 (2025).