نارضایتی از بدن: نشانه‌ها، دلایل و راه‌های بهبود

همان‌طور که ذهن ما دارای پیچیدگی‌های خاصی است، بدن ما نیز از این قاعده مستثنی نیست. معمولاً بسیاری از افراد در مراحل مختلف زندگی تجربه عدم رضایت از بدن خود را دارند. این احساسات می‌توانند به خاطر عملکرد نامناسب بدن یا نارضایتی از شکل و اندازه آن باشد. این احساسات رایج هستند و در طول زندگی ممکن است در نوسان باشند.

نشانه‌های نارضایتی از بدن

بسیاری از افراد ممکن است گهگاه برخی از این رفتارها را نشان دهند، اما تفاوت اصلی در شدت و فراوانی این رفتارها است.

اجتناب از فعالیت‌ها

یکی از نشانه‌های رایج نارضایتی از بدن، اجتناب از فعالیت‌های خاص به دلیل نارضایتی از شکل، اندازه یا ظاهر بدن است. برای مثال، فردی ممکن است از رفتن به استخر یا مکان‌های عمومی که باید لباس خاصی بپوشد، خودداری کند. این اجتناب می‌تواند منجر به کاهش کیفیت زندگی و ناکمی در تجربه‌های گوناگون شود.

پنهان کردن بدن

پنهان کردن بدن به منظور از بین بردن نقاطی که از آنها ناراضی هستید، نشانه دیگری از نارضایتی از بدن است.

فرد ممکن است لباس‌های گشاد بپوشد یا از پوششی استفاده کند که بخش‌هایی از بدنش را که نمی‌پسندد، پنهان کند. این رفتار می‌تواند به کاهش اعتماد به نفس و افزایش احساس عدم رضایت منجر شود.

بررسی مکرر بدن

بررسی مکرر بدن یکی دیگر از نشانه‌های نارضایتی از بدن است. این می‌تواند شامل وزن‌کشی مکرر، بررسی بدن در آینه یا لمس مکرر برخی قسمت‌های بدن باشد. این رفتارها می‌تواند به وسواس نسبت به بدن و افزایش اضطراب منجر شود.

اعمال زیبایی افراطی

اعمال زیبایی افراطی نیز یکی دیگر از نشانه‌های نارضایتی از بدن است. فرد ممکن است به طور مکرر و طولانی مدت از محصولات زیبایی استفاده کند یا تحت اعمال جراحی مکرر قرار گیرد تا بخش‌های بدنش را که نمی‌پسندد، پنهان یا تغییر دهد. این رفتارها می‌تواند به اجتناب از ارتباطات اجتماعی و کاهش کیفیت زندگی منجر شود.

افرادی که نارضایتی شدید از بدن دارند، ممکن است به طور مکرر به جراحی‌های زیبایی متوسل شوند تا ظاهر بدن خود را تغییر دهند.

خودپنداره منفی نسبت به بدن

داشتن افکار منفی نسبت به بدنتان یا خودپنداره منفی یکی دیگر از نشانه‌های نارضایتی از بدن است. افراد ممکن است از زبان ناخوشایند، تحقیر آمیز یا تمسخر آمیز برای توصیف بدن خود استفاده کنند و این تفکرات منفی می‌تواند به کاهش عزت نفس و اضطراب منجر شود.

میل به شبیه شدن به دیگران

یکی دیگر از نشانه‌های نارضایتی از بدن، میل به شبیه شدن به دیگران است. افراد ممکن است آرزو کنند که بدنشان شبیه به بدن کسی دیگر باشد و این تفکر می‌تواند به احساس ناکامی و کاهش رضایت از زندگی منجر شود.

دلایل نارضایتی از بدن

تأثیر رسانه

یکی از عوامل اصلی نارضایتی از بدن، تأثیر رسانه‌ها است. تصاویر و ایده‌آل‌های غیرواقعی که در فیلم‌ها، تلویزیون و شبکه‌های اجتماعی ترویج می‌شوند، می‌توانند استانداردهای غیرقابل دسترسی را برای بدن ایجاد کنند. این تصاویر با فتوشاپ و دیگر تکنیک‌ها تغییر یافته‌اند و باعث می‌شوند افراد به بدن خود نگاهی غیرواقعی داشته باشند.

تجربیات دوران کودکی

تجربیات منفی دوران کودکی نیز می‌توانند به نارضایتی از بدن منجر شوند. انتقادها، طرد شدن یا حتی تجربیات ناخوشایند در محیط‌های آموزشی یا خانوادگی می‌توانند تأثیری عمیق بر تصویر بدن افراد بگذارند. این تجربیات می‌توانند باعث شوند که فرد از سنین پایین به بدن خود نگاهی منفی داشته باشد.

طرد اجتماعی

طرد شدن از سوی اجتماع یا دریافت انتقادهای منفی نیز می‌تواند به نارضایتی از بدن منجر شود. این عاملی است که نه تنها می‌تواند روابط اجتماعی فرد را تحت تأثیر قرار دهد، بلکه می‌تواند به کاهش اعتماد به نفس و ارتقای نگرش منفی نسبت به بدن نیز منجر شود.

عزت نفس پایین

عزت نفس پایین یک عامل مهم در نارضایتی از بدن است. افرادی که دید منفی نسبت به خود دارند، بیشتر به تجربیات و افکار منفی نسبت به بدن خود پرداخته و کمتر توانایی پذیرش بخش‌های مختلف بدن خود را دارند. این حالت می‌تواند به مشکلات روانشناختی جدی‌تری منجر شود.

مورد قلدری (bully) قرار گرفتن به دلیل اضافه وزن

یکی دیگر از عوامل مؤثر در نارضایتی از بدن، مورد قلدری (bully) قرار گرفتن به دلیل اضافه وزن است. تجربه قلدری در مدرسه یا محیط‌های اجتماعی می‌تواند تأثیر منفی شدیدی بر تصویر بدن فرد بگذارد. این تجارب می‌توانند اعتماد به نفس را کاهش دهند و فرد را به سمت افکار منفی درباره بدن خود سوق دهند.

تأثیر دیگران

محیط اجتماعی و افرادی که فرد با آنها در تماس است نیز می‌توانند بر تصویری که فرد از بدن خود دارد، تأثیر بگذارند. اگر اطرافیان همواره درباره ظاهر و بدن خود صحبت کنند، فرد نیز ممکن است به این باور برسد که بدنش نقص دارد و غیر قابل قبول است. این حالت می‌تواند به افزایش نارضایتی از بدن منجر شود.

افسردگی

افسردگی نیز می‌تواند به نارضایتی از بدن منجر شود. احساسات منفی و فقدان لذت از زندگی که با افسردگی همراه است، می‌تواند باعث شود فرد به بدن خود نگاه منفی داشته باشد. در این مواقع، درمان افسردگی می‌تواند به بهبود تصویر بدن کمک کند.

تأثیر نارضایتی از بدن بر سلامت روان

نارضایتی از بدن می‌تواند تأثیرات جدی بر سلامت روانی داشته باشد. اگر تمرکز بیش از حد بر این نارضایتی‌ها معطوف شود، ممکن است منجر به اختلالات خوردن یا سایر اختلالات روانشناختی گردد.

اختلالات خوردن

نارضایتی از بدن می‌تواند به اختلالات خوردن مانند بی‌اشتهایی عصبی (آنورکسیا) یا پرخوری عصبی (بولیمیا) منجر شود. افراد مبتلا به این اختلالات ممکن است به شدت غذا خوردن خود را محدود کنند یا به پرخوری و سپس پاکسازی بدن از طریق استفراغ یا استفاده از ملین‌ها روی بیاورند. این اختلالات می‌توانند به مشکلات جدی جسمانی و روانشناختی منجر شوند.

عزت نفس پایین

یکی از اثرات مستقیم نارضایتی از بدن، کاهش عزت نفس است. افراد ممکن است احساس کنند که به خاطر ظاهر بدنشان ارزش کمتری دارند. این احساسات می‌تواند به کاهش اعتماد به نفس و تاثیر منفی بر عملکرد روزانه و روابط اجتماعی منجر شود.

اختلالات خلقی

نارضایتی از بدن می‌تواند به اختلالات خلقی مانند افسردگی منجر شود. احساسات منفی مداوم درباره بدن می‌تواند باعث ایجاد حالت‌های افسردگی، فقدان انگیزه و علاقه به فعالیت‌های روزمره شود.

اختلالات اضطرابی

نارضایتی از بدن همچنین می‌تواند به اختلالات اضطرابی منجر شود. افراد ممکن است هنگام حضور در مکان‌ها یا موقعیت‌های اجتماعی به شدت احساس اضطراب کنند و از تماس با دیگران اجتناب کنند. این اضطراب می‌تواند به مشکلاتی مانند حملات پانیک و اختلال اضطراب اجتماعی منجر شود.

خودآزاری

یکی دیگر از اثرات نارضایتی از بدن، تمایل به خودآزاری است. افراد ممکن است به دلیل تنفر از بدن خود، به خود آسیب برسانند یا رفتارهای خودتخریبی انجام دهند.

اختلال بدشکل انگاری

اختلال بدشکل انگاری (Body Dysmorphic Disorder) یکی از اختلالات روانپزشکی جدی است که می‌تواند ناشی از نارضایتی شدید از بدن باشد. افراد مبتلا به این اختلال به طور مداوم فکر می‌کنند که یک یا چند قسمت از بدنشان ناقص یا غیر قابل قبول است، حتی اگر این نقص‌ها برای دیگران قابل مشاهده نباشند. این اختلال می‌تواند به وسواس فکری، اضطراب، و کاهش کیفیت زندگی منجر شود.

چگونه حس بهتری نسبت به بدن خود داشته باشیم

احساس نارضایتی از بدن می‌تواند یک تجربه رایج باشد، اما این نقطه نباید پایان داستان شما باشد.

• تعیین حد و مرز برای دیگران و خود برای انتقاد از بدن خو
• تمرین فعالیت‌های کاهش‌دهنده استرس

تهیه فهرستی از توانایی‌های بدن

گاهی اوقات می‌توانیم به قدری در احساس نارضایتی از بدن خود غرق شویم که فراموش کنیم بدن ما قادر به انجام چه کارهای شگفت انگیزی است. هنگامی که درگیر نارضایتی از بدن هستید، بسیار مفید است که فهرستی از توانایی‌ها و نقاط قوت بدن خود تهیه کنید. این کار می‌تواند به شما کمک کند که به بدن خود افتخار کنید.

• آیا نفس می‌کشید؟ دستگاه تنفسی شما هر لحظه مشغول تأمین اکسیژن و دفع دی اکسید کربن است.
• آیا چشمان شما می‌بینند؟
• آیا قادر به راه رفتن هستید؟ اگر بله، این یک دستاورد بزرگ است. اگر نه، به شیوه‌هایی که برای حرکت خود یافته‌اید دقت کنید.

سوالات بیشتری وجود دارند که می‌توانید از خود بپرسید، اما این‌ها نمونه‌هایی ساده هستند تا شما را در مسیر قدردانی از بدن خود هدایت کنند.

مهرورزی به بدن

به بدن خود از طریق فعالیت های زیر مهرورزی کنید:

• گرفتن یک حمام گرم و آرامش‌بخش
• استراحت کردن وقتی که احساس خستگی می‌کنید
• استفاده از لوسیون و ماساژ بدن خود

هر چیزی که می‌توانید انجام دهید تا بدن خود را دوست بدارید و به آن توجه کنید، مفید خواهد بود.

تعیین حد و مرز برای دیگران و خود برای انتقاد از بدن خود

امروزه نظر دادن درباره ظاهر و هیکل بسیار شایع است، می‌توانید با ایجاد حدود مشخص از تحریک شدن و ناراحتی جلوگیری کنید. این حدود می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• به دوستان و خانواده بگویید که چه موضوعاتی برای شما راحت هستند و از بحث‌هایی که شما را ناراحت می‌کنند اجتناب کنید.
• به آنها اطلاع دهید که نمی‌خواهید درباره ظاهر شما نظر دهند.

این اقدام‌ها می‌تواند به شما احساس کنترل و استقلال بدهد.

فعالیت‌های کاهش‌دهنده استرس را تمرین کنید

کاهش استرس یکی از بهترین کارهایی است که می‌توانیم برای سلامت روان خود انجام دهیم. ممکن است نتوانیم استرس را به طور کامل از زندگی حذف کنیم، اما می‌توانیم روش‌های مناسبی برای مقابله با آن بیابیم:

• انجام تمرینات تنفسی یا یوگا
• پیاده‌روی یا ورزش سبک
• مدیتیشن یا تمرینات ذهن‌آگاهی

این فعالیت‌ها می‌توانند به شما کمک کنند تا به شکل منطقی‌تری درباره بدن خود فکر کنید و از یک نگرش کمتر منفی برخوردار شوید.

استفاده از کمک حرفه ای

اگر مشکلات نارضایتی از بدن به قدری شدید و پایدار هستند که باعث اختلال در زندگی روزمره یا ایجاد مشکلات جدی روانی می‌شوند، لازم است که به روانپزشک یا روانشناس مراجعه کنید. درمان‌های مختلفی مانند روان درمانی شناختی-رفتاری و داروهای ضد اضطراب و ضد افسردگی می‌توانند به بهبود وضعیت کمک کنند. مشاوره با متخصص از طریق ارائه راهنمایی‌های دقیق و موثر می‌تواند به شما در مسیر بهبود یاری کند.

منابع

1. Kling J, Kwakkenbos L, Diedrichs PC, et al. Systematic review of body image measures. Body Image. 2019;30:170-211. doi:10.1016/j.bodyim.2019.06.006
2. King ICC. Body image in paediatric burns: A review. Burns Trauma. 2018;6:12. doi:10.1186/s41038-018-0114-3
3. Ganesan S, Ravishankar SL, Ramalingam S. Are body image issues affecting our adolescents? A cross-sectional study among college going adolescent girls. Indian J Community Med. 2018;43(Suppl 1):S42-S46. doi:10.4103/ijcm.IJCM_62_18
4. Yazdani N PhD Candidate, Hosseini SV MD, Amini M MD, Sobhani Z PhD, Sharif F PhD, Khazraei H PhD. Relationship between body image and psychological well-being in patients with morbid obesity. Int J Community Based Nurs Midwifery. 2018;6(2):175-184.
5. Klimek P, Wilhelm S, Safren SA, Blashill AJ. Cognitive behavioral therapy for body image and self-care (CBT-BISC) among sexual minority men living with HIV: Skills-based treatment mediators. Cognit Ther Res. 2020;44(1):208-215. doi:10.1007/s10608-019-10035-w